Maska kanaga

Maska kanaga nazywana jest w języku sigi-so awa donu pini, co oznacza „młodą maskę z drewna”. Podobnie jak inne maski dogońskie tańczy podczas świąt pogrzebowych Dama, kończących długi okres opłakiwania zmarłego.

Symbolika kanaga jest bardzo złożona. W zależności od stopnia wtajemniczenia, jest też różnie interpretowana. Dla młodych Dogonów jest wizerunkiem drapieżnego ptaka kommolo tebu z rozpostartymi skrzydłami. Jego dziób jest czerwony, czoło czarne, a skrzydła białe. Dla tych, którzy osiągnęli już pewną wiedzę, kanaga symbolizuje człowieka przedstawionego jako oś świata, skierowana jednocześnie ku niebu i ziemi. Niektórzy widzą w jej kształcie postać szakala (bladego lisa Yurugu) – który wprowadził chaos do pierwotnego boskiego ładu. Inni mówią, że jest wyobrażeniem boga Ammy, górne ramię maski to jego ręce, natomiast dolne – nogi. Czasami spotyka się opinię, że kanaga jest odbiciem wszechświata, a jej ramiona to odpowiednio niebo i ziemia.

Według Germaine Dieterlen, francuskiej afrykanistki, która badaniom Dogonów poświęciła większość swojej zawodowej kariery, maska kanaga reprezentuje wydarzenia, które miały miejsce na początku stworzenia wszechświata przez boga Ammę. Jej prawdziwe znaczenie nie jest ukryte w jej kształcie, tylko w tańcu, który naśladuje gest Ammy wprawiającego w ruch gwiezdny wszechświat zaraz po tym jak go stworzył oraz linię toru, po którym poruszała się Arka Nommo podróżująca z układu Syriusza na Ziemię.

Maska używana jest przez stowarzyszenie Awa, którego członkami są wszyscy obrzezani mężczyźni.

Ewa Prądzyńska