Dzieci góralskie (Przysięga na szarotkę)

Wojciech Gerson zachęcony przez Józefa Feliksa Piwarskiego do studiowania rodzimego krajobrazu, m.in. wraz z Józefem Szermentowskim i Franciszkiem Kostrzewskim, przewędrował Polskę, poznając rodzimą naturę, zabytki i pamiątki historyczne. Z pasją etnografa uwieczniał lokalne obyczaje mieszkańców Mazowsza, Kujaw, Kielecczyzny, Pojezierza Augustowskiego, Lubelszczyzny, Wilna i Kowna. W 1860 roku odbył wyprawę na południe Polski – pieszo przemierzył wówczas Małopolskę, Podhale i Tatry. Reminiscencją tej wyprawy jest z pewnością powstałe kilka lat później dzieło ze zbiorów szczecińskich, będące interesującym świadectwem – dopełnionego rodzajowym sztafażem – realistycznego malarstwa pejzażowego połowy XIX wieku.

W idyllicznej scenie ukazanej na tle lekko zamglonego górskiego krajobrazu artysta utrwalił intymną wymianę spojrzeń między bohaterami: młodzieńcem w góralskim stroju i jasnowłosą dziewczyną w błękitnej spódnicy. Zarówno trzymana w ręku dziewczyny szarotka – symbol niewinności, jak i gest złożonych rąk chłopca przydają powagi i wzniosłości składanej deklaracji uczuć. Obraz zakomponowany po diagonali, gładko malowany, bez wyraźnych śladów duktu pędzla potwierdza biegłość akademickiego warsztatu Gersona, opartego na harmonijnym połączeniu rysunkowej precyzji ze starannym, miękkim modelunkiem światłocieniowym i umiejętnie dobraną, zróżnicowaną tonalnie gamą barw.

W katalogu prac sporządzonym własnoręcznie przez Wojciecha pod rokiem 1867 odnotował obraz Dzieci góralskie wraz z informacją, że najpierw został zakupiony przez Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie za sumę 1300 złotych polskich, a następnie jako nagroda wylosowany i przekazany pani Pohl.

Dariusz Kacprzak