Katedra Lubelska

Pod koniec XVI wieku w Lublinie osiedlili się jezuici. Sprowadził ich w 1582 roku Bernard Maciejowski, późniejszy prymas Polski. Zakonnicy otrzymali kamienicę na terenie miasta. Z czasem nabyli znaczny obszar po obu stronach muru obronnego. Po uzyskaniu zgody od władz miejskich, potwierdzonej przez króla Stefana Batorego, rozebrali mur. W miejscu tym stanęły gmachy szkół, kolegium oraz kościół będący dzisiejszą archikatedrą.

Kościół, noszący wezwanie świętych Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty, zaprojektował Jan Maria Bernardoni. Za wzór do budowy lubelskiej świątyni posłużył kościół Il Gesù w Rzymie. Kolegium mieściło sale szkolne i teatralne, pomieszczenia mieszkalne, bibliotekę oraz kaplice. Obok znajdowały się budynki gospodarcze i apteka. Całość tworzył zamknięty czworobok. Wewnątrz przestrzeń obsadzono drzewami. W XVII wieku posiadłość była skanalizowana. Jezuici doprowadzili wodę podziemnymi kanałami, korzystając z miejskich ujęć wodociągowych.

Wnętrze odnowionego po pożarze w 1752 roku kościoła pokryto freskami autorstwa Józefa Meyera. Artysta dzięki malarstwu iluzjonistycznemu stworzył złudzenie większej przestrzeni.

Po kasacie zakonu jezuitów w 1773 roku ich majątek przeszedł na rzecz Komisji Edukacji Narodowej, a następnie trynitarzy. Ci nie poradzili sobie z utrzymaniem tak dużego kompleksu. Po utworzeniu w 1805 roku diecezji lubelskiej kościół pojezuicki przeznaczono na siedzibę biskupa. W 1815 roku zaczęto wyburzać skrzydła kolegium. Pozostałe budynki oddano do użytku rosyjskiemu gimnazjum rządowemu. W miejsce dawnej furty klasztornej od strony miasta wzniesiono neogotycką Wieżę Trynitarską według projektu Antoniego Corazziego. Gruzy zabudowań wykorzystano na nasyp przy ulicach Żmigród oraz zbiegu Zamojskiej i Bernardyńskiej.

Zniszczoną w czasie II wojny światowej katedrę odbudowano. Po 1990 roku odcinek ulicy Zamojskiej otrzymał nazwę Kardynała Stefana Wyszyńskiego. W zabudowaniach po kolegium jezuickim obecnie mieści się Archiwum Państwowe.