![MNS/A/19496 stela kamienna - Ujęcie przodu skosem w lewą stronę. Płaskorzeźba jest wykonana techniką reliefu wklęsłego w bloku granitowym o kształcie wysokiego prostokąta zwieńczonego nieco asymetrycznym łukiem. Płyta jest pęknięta poprzecznie około połowy wysokości. Wizerunek postaci ludzkiej jest schematyczny, zgeometryzowany. Postać jest ukazana en face. Głowa, o zarysie migdałowatym z wydłużoną brodą, jest osadzona na smukłej szyi i ma wyrzeźbione jedynie niektóre detale twarzy: punktowo zaznaczone oczy, U-kształtny nos oraz słabo widoczne usta. Kończyny górne są opuszczone i kończą się powyżej stóp dłońmi o wyraziście zaznaczonych palcach. Kończyny dolne są podkurczone z kolanami podciągniętymi nieco powyżej barków, zakończone stopami.](/brepo/panel_repo/2022/04/08/smnvpl/contain-360-1000-max-mns-a-19496-diga1645-ppp.jpg)
Stela kamienna
wczesne średniowiecze
Muzeum Narodowe w Szczecinie
Jest częścią kolekcji: Wczesne średniowiecze na Pomorzu
Posążki – figurki antropomorficzne z wyobrażeniem twarzy, najczęściej drewniane, są określane jako idole pogańskie. Z badań wykopaliskowych na Pomorzu pochodzi zaledwie kilka takich przedmiotów. Najbardziej znanym pomorskim idolem jest czterotwarzowa figurka z drewna cisowego odkryta w Wolinie, znana jako Światowit z Wolina. Znaleziono ją w trakcie wykopalisk, w pobliżu budynku identyfikowanego przez odkrywców z kąciną pogańską. Interpretacja ta została ostatnio poddana krytyce, bowiem niektórzy badacze uważają, że są to pozostałości domu mieszkalnego z końca IX wieku, nie zmieniono przy tym interpretacji figurki. Prezentowany posążek z jedną twarzą, z 1. połowy XI wieku, także wystrugany z drewna cisowego, dawniej był interpretowany jako idol pogański. Obecnie część badaczy uważa, że jest to wizerunek wojownika w trójkątnie zakończonym hełmie z charakterystycznym nosalem. W Wolinie znaleziono ponadto podobną do niego figurkę drewnianą z otworem do zawieszania.
Z zapisu Ebona, hagiografa Ottona z Bambergu wiadomo, że u Słowian oprócz figurek drewnianych można było spotkać niewielkie idole ze złota. Podczas uroczystości religijnych te miniaturowe idole były pokazywane uczestnikom. Z metali szlachetnych wykonywano wyobrażenia bóstw przeznaczane do czynności związanych z kultem, które odbywały się w obrębie świątyń. Figurki drewniane, zwłaszcza te z nich, które miały postać trzonka, mogły mieć związek ze sprawowaniem rytuałów, z magią wegetacyjną lub miłosną. Hagiografowie św. Ottona z Bambergu odnotowali obecność idoli maiora et minora – bóstw większych i mniejszych. Do naszych czasów dotrwały jednakże sporadycznie figurki bóstw-bogów mniejszych rozmiarów – minora. W tym przypadku chodziłoby zatem o posążki nie tyle na użytek świątyń, czy szerzej całej społeczności, co raczej na użytek „domowy”, być może związany z kultem sprawowanym przez gospodarza domu. W literaturze przedmiotu spotkać można również opinię, że niektóre drewniane idole to lalki, dziecięce zabawki do zabawy „w dom”.
Anna Bogumiła Kowalska
Autor / wytwórca
Wymiary
cały obiekt: wysokość: 11.2 cm, szerokość: 1.9 cm
Rodzaj obiektu
przedmiot kultowy, figurka
Technika
wyrób ręczny, jednostkowy
Tworzywo / materiał
drewno
Czas powstania / datowanie
Miejsce powstania / znalezienia
Właściciel
Muzeum Narodowe w Szczecinie
Numer identyfikacyjny
Lokalizacja / status
wczesne średniowiecze
Muzeum Narodowe w Szczecinie
wczesne średniowiecze
Muzeum Narodowe w Szczecinie
wczesne średniowiecze
Muzeum Narodowe w Szczecinie
odkryj ten TEMAT
Muzeum Narodowe w Lublinie
odkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna