Złoty gulden

XIII–XV wiek to okres przeobrażeń gospodarczych w Europie, porzucania gospodarki naturalnej i prób przejścia do regularnej wymiany pieniężnej. Prężnie rozwijający się handel potrzebował nowych gatunków monet, bowiem będące w obiegu pieniądze nie były dostosowane do rosnących wymogów życia gospodarczego. Zaczęły się też pojawiać monety złote – floreny, które powstały na terenie Włoch, ale szybko zostały zaadoptowane w niemal całej Europie. Niemieckim odpowiednikiem florena, monety bitej od połowy XIII wieku, jest charakterystyczny i piękny gulden, z legendą pisaną gotycką majuskułą. Jeśli emitentem był cesarz na awersach umieszczano tzw. jabłko Rzeszy, lokalni władcy wybijali tarcze herbowe. Na rewersach zwykle znajdował się motyw religijny – postać świętego patrona lub Madonny z Dzieciątkiem. Znane są też kompozycje trzech lub czterech tarcz herbowych, w przypadkach gdy mennictwo było inicjatywą kilku ośrodków politycznych. Najsławniejsze niemieckie guldeny – reńskie, powstały pod koniec XIV wieku. Zawierały mniej złota niż moneta florencka i stopniowo traciły na wartości z powodu regularnego zmniejszania ilości tego kruszcu. W połowie XVI wieku miały już tylko połowę dawnej ilości złota. Prezentowany gulden z połowy XV wieku nie odbiega ciężarem od pierwszych emisji, wpisuje się w także w schemat ikonograficzny. Na awersie, na długim krzyżu, umieszczono tarczę herbową Palatynatu Reńskiego oraz legendę: Ludwik Palatyn Reński, Książę Bawarii. Na rewersie widnieją ustawione w koniczynę tarcze herbowe nadreńskich arcybiskupstw Moguncji, Kolonii i Trewiru, których zwierzchnicy byli tzw. elektorami sakralnymi Rzeszy. Napis informuje, że gulden wybito w mieście Bacharach. Masowa produkcja guldenów niemieckich świadczy o dynamicznym rozwoju gospodarczym średniowiecznej Rzeszy.

Mieszko Pawłowski