List Seweryna Goszczyńskiego do Wincentego Pola

Autor listu, Seweryn Goszczyński (1801–1876), był poetą i publicystą, a także radykalnym działaczem społeczno-politycznym. Urodził się w niezamożnej rodzinie szlacheckiej na Podolu. Jako gorliwy polski patriota o orientacji demokratycznej działał w Warszawie, na Ukrainie, w Galicji i na emigracji, uczestniczył w powstaniu listopadowym (między innymi biorąc udział w ataku na Belweder), był też członkiem kilku tajnych związków, w tym założycielem Związku Dwudziestu Jeden (do którego przystąpił również Wincenty Pol). W 1838 roku ponownie wyemigrował do Francji. Tam zmienił poglądy, wstąpił do towiańczyków i niemal przestał zajmować się twórczością literacką. Wrócił w 1872 roku (roku śmierci Wincentego Pola) do Lwowa, gdzie kilka lat później zmarł.

Z adresu nadawcy listu wynika, że mieszkał na obrzeżach stolicy Francji, w robotniczej, mało wtedy ciekawej 12. dzielnicy o nazwie Reuilly (na południowym wschodzie miasta). Widniejąca na korespondencji data 12 grudnia 1868 oznacza zaś, że Wincenty Pol od roku mieszkał znów w Krakowie (przy ulicy Szpitalnej 26) i był już po operacji katarakty, której skutkiem stracił wzrok.

Autor zapewnia w liście o swej przyjaźni, braterskiej miłości i szacunku, jakie żywi dla adresata, z którym poznali się za młodu w Galicji, razem odbyli podróż spod Lwowa do Krakowa w roku 1834, a potem na wiele lat poróżniły ich poglądy polityczne. Goszczyński przesyła Polowi wyrazy współczucia i pocieszenia. Odnosi się też do jego prośby o przesłanie wiersza do planowanej przez tegoż antologii polskich poetów współczesnych. Nie odmawia, ale i nie obiecuje, ostatecznie żadnego utworu nie wysłał (antologia zresztą też się nie ukazała).

Jakie były dalsze losy tego listu? Otóż po śmierci Wincentego Pola, za pośrednictwem jego dzieci, trafił w ręce Władysława Leona Antoniewicza (1877–1918), krośnieńskiego regionalisty i niedoszłego biografa poety. U progu nowego tysiąclecia został nabyty przez nasze Muzeum (wraz ze spuścizną po Antoniewiczu) w jednym z krakowskich antykwariatów.