Talar Rzeszy

Od średniowiecza Norymberga była jednym z ważniejszych miast Niemiec. W 1219 roku na mocy przywilu cesarza Fryderyka II Hohenstaufa (1194–1250) stała się wolnym miastem zarządzanym przez burgrabiów. W 1427 roku burgrabia odsprzedał swój urząd miastu, co otworzyło Norymberdze drogę do całkowitej niezależności. Wraz ze wzrostem zamożności miasto rozpoczęło mennictwo grubej monety srebrnej. Masowe mennictwo talarów nastąpiło w 1. połowie XVII wieku i podczas wojny trzydziestoletniej. Upowszechnił się wówczas, powstały w 1594 roku, bardzo charakterystyczny rodzaj rewersu, przedstawiający ustawione w trójkąt tarcze herbowe. Po lewej stronie znajdował się zawsze herb wielki miasta (tarcza z tzw. panieńskim orłem), po lewej herb mały (tarcza dwudzielna w słup z połową cesarskiego orła oraz skośnymi pasami), a umieszczona nad nimi tarcza herbowa informowała o tzw. bezpośredniości imperialnej. W zależności od emisji był to orzeł jednogłowy (znak króla rzymskiego) lub dwugłowy (znak króla rzymskiego i cesarza niemieckiego). Na prezentowanym talarze jako trzymacz herbów miejskich występuje putto, mające po bokach gałązkę oliwną, symbol pokoju i nadziei oraz gałąź palmową – symbol zwycięstwa. Wcześniejsze emisje miały putto ze skrzydłami upodabniającymi je do amorka. Na przedstawionej monecie jest pozbawiono skrzydeł, a jako tarcza szczytowa wystąpił znak króla rzymskiego. W mennictwie talarowym Norymbergii stosowano więc unikatowy system kompozycji rewersów. Ponieważ w heraldyce herb wielki i mały składają się zwykle z podobnych elementów, zastosowanie obu na jednej monecie, i to na tej samej stronie, jest ewenementem. Sygnowanie monet podwójnym herbem miejskim stało się swoistą tradycją w mennictwie Norymbergi, wyróżniającą jej talary. Zasadę tę spotyka się jeszcze na niektórych monetach bitych w połowie XVIII wieku.

Mieszko Pawłowski