Talerz

Majolikowe i półmajolikowe fajanse przywędrowały do Europy Północnej z południa kontynentu w XVI wieku. Na Półwyspie Apenińskim produkowano je już w XIV stuleciu, wzorując się na ceramice wschodniej. W XVII wieku rynki europejskie zdobyła porcelana z Chin. Wschodni eksport spotęgował modę na naczynia szkliwione na biało i zdobione, przede wszystkim na niebiesko tlenkiem kobaltu. Warsztaty garncarskie w Niderlandach, Flandrii i w Niemczech rozpoczęły masową produkcję naczyń imitujących chińskie importy. Na południowe wybrzeże Bałtyku biała ceramika docierała poprzez porty w Szczecinie i Gdańsku i liczne w tym czasie na całym Pomorzu enklawy niderlandzkich osadników. Na Pomorzu Zachodnim przybysze ci pojawiali się w ramach kolonizacji fryderycjańskiej. To ich potrzeby estetyczne i przyzwyczajenia przyczyniły się do powstania naczyń łączących cechy obce z tradycyjnymi, miejscowymi formami i zdobnictwem. Powstał specyficzny, lokalny typ ceramiki białej – Stettiner Ware, początkami sięgający 1. połowy XVIII wieku. Największy rozkwit szczecińskich towarów przypada na XIX stulecie, na przełomie XIX/XX wieku zniknęły z rynku.

Prezentowany talerz jest stylistycznie najbardziej zbliżony do pożądanego w XVIII wieku chińskiego pierwowzoru. Dekoracja poprowadzona grubą kreską tylko tlenkiem kobaltu rzeczywiście przywodzi na myśl chińską porcelanę, ale namalowany wzór jest zdecydowanie pomorski. W koszu w kształcie odwróconego stożka umieszczone są stylizowane owoce granatu(?), kompozycji dopełniają inne wzory roślinne. Szeroki kołnierz wylewu zdobiony jest naprzemiennie liśćmi palmy i owocem granatu. Kwietny bukiet umieszczony w koszu/wazonie/pucharze to bardzo częsty motyw w zdobnictwie pomorskim pojawiający się na ceramice, meblach czy haftach.

Iwona Karwowska