Rozeta z kołpaka księcia Franciszka I (1577 - 1620)

Ozdoby kołpaka Franciszka I, podobnie jak inne klejnoty pochodzące ze szczecińskich sarkofagów książęcych mają obok wartości materialnej i historycznej, przede wszystkim wartość artystyczną. Wszystkie należą do wyrobów jubilerskich najwyższej jakości, wykonywanych przez wybitnych artystów dla władców z dynastii Gryfitów. Klejnoty z kołpaka Franciszka I przypisywane są hamburskiemu złotnikowi Jacobowi Moresowi Starszemu, czynnemu w 4. ćwierci XVI i na początku XVII wieku, wykonującego zlecenia m.in. dla królów Danii, elektorów saskich i książąt szlezwicko-holsztyńskich. Niektórzy badacze zwracają też uwagę na analogie z projektami słynnego augsburskiego złotnika Daniela Mignot.

Szczecińskie rozety wyróżniają się lekkością ażuru i niezwykle harmonijną kompozycją. Zbudowane są głównie z form schweifwerkowych. Już od lat siedemdziesiątych XVI wieku masywne dekoracje rollwerkowo-okuciowe zaczęły w biżuterii ewoluować w stronę dekoracji o lżejszych, zmiękczonych formach. Szczególną cechą nowego ornamentu nazywanego schweifwerkiem były pogrubione, mięsiste zakończenia krzywizn. Klejnoty Franciszka I są przykładem późnych struktur schweifwerkowych z początku XVII wieku, o przenikających się, ekspresyjnie wykreślonych, elipsoidalnych formach. Ważnym elementem kompozycji jest barwna emalia o wielu odcieniach, nakładana tak, by podkreślać finezję manierystycznych kształtów.

Monika Frankowska-Makała