Odcisk tłoka pieczętnego

Osada Gartz na Rugii została podniesiona do rangi miasta przez księcia rugijskiego Wisława III (1265/8–1325) w 1316 lub 1317 roku. Gartz było jednym z niewielu miast pomorskich, które przyjęły motyw muru miejskiego jako element główny swojego herbu. Na lakowym odcisku pieczęci miejskiej datowanej na 1. połowę XIV wieku znajduje się dwuwieżowy mur miejski z prześwitem bramnym. Za murem widać donżon, obronną wieżą mieszkalną wyposażoną w jeden podłużny oraz dwa maswerkowe otwory okienne. W herbie umieszczono również zatkniętą na blankach donżonu chorągiew Wisława III z wyobrażeniem wspiętego gryfa, który z czasem przekształcił się w oficjalny znak przedstawicieli dynastii Gryfitów. Gryf często występujący jako motyw główny herbu miejskiego, w tym przypadku stanowi jedynie element dodatkowy. Garz było osadą o starej metryce i mimo zniszczenia w 1168 roku przez Duńczyków znajdującego się tam grodu, nadal stanowiło centrum administracyjne lokalnych władców. Miejscowość jednak przez bardzo długi czas miała charakter wiejski. Nic więc dziwnego, że wyniesienie jej do rangi miasta uznane zostało za fakt na tyle ważny, że głównym motywem herbu ustanowiono symbol miejskiej suwerenności, mur miejski, a nie znak fundatora. Jak wiele herbów miast pomorskich, także herb Garz ulegał zmianom. Na pieczęci pochodzącej prawdopodobnie z początku XVII wieku umieszczono chorągiew bez gryfa, a w bramie pojawiła się litera G, którą wprowadził również do swojego projektu herbu Garz niemiecki grafik i heraldyk Otto Hupp (1859-1949). Hupp dokonał zmian także w innych elementach herbu – inaczej przedstawił donżon oraz zaproponował prosty (zamiast łukowatego) mur. Obecny herb Garz nie korzysta z propozycji Huppa, niemal dokładnie odwzorowując pieczęć miejską z 1. połowy XIV wieku.

Mieszko Pawłowski