Denar

Pieniądze w państwie rzymskim pojawiły się u schyłku IV wieku p.n.e. Pierwsze denary wybito prawdopodobnie w 215/214 roku p.n.e. Emisje prowadzono w różnych ośrodkach Italii, w Galii, Hiszpanii i Afryce, a także na wschodnich rubieżach rozległego imperium. Panowała wśród nich duża różnorodność wyobrażeń i napisów. Oprócz wizerunków bóstw rzymskich, postaci z historii i legend, zwierząt, budowli, w schyłkowym okresie Republiki pojawiły się wizerunki wodzów, którym oddawano cześć boską. Po raz pierwszy ogłoszono bogiem Juliusza Cezara, następcy kolejno wchodzili do Panteonu rzymskich bóstw. W latach 87–77 p.n.e. szczególnie licznie bito denary karbowane, tzw. denarii serrati, które miały zapobiegać oszustwom w produkcji i obiegu monet posrebrzanych. Ząbkowany brzeg ukazywał wnętrze denarów bitych w tych czasach z czystego srebra.

Na prezentowanym „serratusie” widnieje głowa boga Jupitera na awersie i wyobrażenie Wiktorii na rydwanie czterokonnym na odwrocie. Jupiter, zwany też Jowiszem, był bogiem wszechświata, ojcem bogów, odpowiednikiem greckiego Zeusa. Litery S.C (Senatus Consulto) umieszczone za głową Jupitera oznaczają emisję pieniądza na mocy uchwały senatu. Na rewersie uskrzydlona bogini Wiktoria ukazana została z atrybutem zwycięstwa – wieńcem laurowym i pokoju – gałązką oliwną. Wiktoria jest jedną najbardziej znanych mitologicznych postaci starożytnego Rzymu. Do dzisiaj jako patronka pokoju i wolności często pojawia się w przestrzeni publicznej. W tzw. odcinku rewersu widnieją skrócone imiona Kwintusa Antoniusza Balbusa, pretora Sardynii w 82 roku p.n.e. W okresie Republiki pretorzy byli wybierani na rok i zajmowali się głównie sądownictwem (wydawali edykty). W ostatnim stuleciu Republiki praktyką było umieszczanie imion wysokich urzędników i dowódców armii na monetach, co miało oddziaływać propagandowo na użytkowników. Na podstawie analiz porównawczych wyobrażeń i legend wiadomo, że prezentowany okaz pochodzi z centralnej mennicy w Rzymie.

Genowefa Horoszko