Stela kamienna

Stela – kamienna płyta ze schematycznym wizerunkiem postaci ludzkiej – to jeden z najcenniejszych wczesnośredniowiecznych zabytków związanych z pogańskim Pomorzem. Znaleziono ją podczas rozbiórki pozostałości kościoła pw. św. Piotra w Słupsku. Zgodnie z danymi historycznymi świątynia ta istniała u progu lat osiemdziesiątych XIII stulecia, ale swoimi początkami sięgała najpewniej XII wieku, wczesnego okresu chrystianizacji ziem zachodniopomorskich. Kościół zbudowano na jednym ze wzgórz po prawej stronie Słupi, w miejscu osadnictwa słowiańskiego datowanego od VIII–IX wieku. Zgodnie z doktryną Kościoła świątynie chrześcijańskie wznoszono na niszczonych w ramach akcji chrystianizacyjnej pogańskich kącinach. Tym być może należałoby tłumaczyć obecność płaskorzeźby z wizerunkiem ludzkim związanej z przedchrześcijańskimi wierzeniami słowiańskimi w ruinach kościoła. Osadnictwo nad Słupią rozwijało się pomyślnie w kolejnych stuleciach. W 2. połowie XIII wieku miasto wyrosłe ze słowiańskiego kompleksu osadniczego otrzymało prawa miejskie. Kościół pw. św. Piotra został gruntownie przebudowany w stylu gotyckim w XIV stuleciu, a kamienną stelę wmurowano w jedną ze ścian. Podobnie przypadki znane są z bliskiego sąsiedztwa ¬– z Bergen i Altenkirchen na Rugii, Wolgast (Wołogoszczy) na Pomorzu Przednim i Sadlna na Pomorzu Zachodnim. Wizerunki na płytach są interpretowane najczęściej jako przedstawienia pogańskich bogów lub płyty nagrobne.

Stelę słupską znalezioną w latach sześćdziesiątych XIX wieku w 1892 roku przekazano do zbiorów Towarzystwa Historii i Starożytności Pomorza w Szczecinie. W 1927 roku została włączona do kolekcji Prowincjonalnego Muzeum Starożytności Pomorza (od 1934 roku funkcjonującego jako Pomorskie Muzeum Krajowe). Obecnie znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie.

Anna Bogumiła Kowalska