Czerpak z uchwytem prostym

Drewniane czerpaki składały się na podstawowe wyposażenie gospodarstw domowych, o czym świadczy powszechność ich występowania w nawarstwieniach kulturowych sprzyjających przetrwaniu wyrobów z surowców organicznych. Najczęściej są to fragmenty miseczek-nabierek i ułamanych trzonków z częściami miseczek. Pod względem morfologicznym czerpaki należą do dwóch typów: z uchwytem prostym, usytuowanym na jednej linii z krawędzią miseczki oraz z uchwytem słabiej lub mocniej wygiętym w górę i głęboką miseczką. Egzemplarz kamieński należy do typu pierwszego. Służył do nabierania płynów, jako naczynie do picia. Niekiedy czerpaki nazywane są warząchwiami, jednoznacznie wiązanymi z pracami w kuchni. Funkcję określa też kontekst odkrycia, jak w przypadku czerpaka znalezionego we wnętrzu łodzi klepkowej w Szczecinie, który był wykorzystywany do wylewania wody. Wykonywano je z różnych gatunków drewna, np. dębowego, olszowego oraz jesionowego. Co ciekawe, zarówno dąb, jak i jesion odznaczają się znaczną twardością. Są także trudno łupliwe, ale dębina dobrze wytrzymuje bardzo długi kontakt z wodą, drewno jesionowe natomiast jest znacznie mniej trwałe, ale odporniejsze na pleśnie. Drewno olszy jest dość kruche, dlatego świetnie nadaje się do obróbki techniką drążenia. Jest także bardzo wytrzymałe w kontakcie z wodą. Wybór drewna na przedmioty o różnym przeznaczeniu świadczy o bardzo dobrej znajomości właściwości poszczególnych gatunków i wysokich kompetencjach wczesnośredniowiecznych wytwórców.

Anna Bogumiła Kowalska