Portret hrabiny T.

Teodor Axentowicz zasłynął jako ceniony portrecista już podczas studiów we Francji i w okresie pobytu w Londynie. Źródeł inspiracji dostarczała mu twórczość J. Whistlera oraz G. Boldiniego i J. Sargenta. Uznanie przyniosły mu wówczas między innymi salonowe wizerunki osób z paryskich i londyńskich elit. Zdobyte za granicą doświadczenie przełożyło się na powodzenie po powrocie do Krakowa, gdzie bardzo szybko zdobył sławę jako autor wyrafinowanych, idealizowanych wizerunków pięknych dam, których wdzięk i urok potrafił doskonale oddać. Działalność artysty trafnie charakteryzuje M. Janoszanka: „»Axentowicz«. Nazwisko to jakoby jakaś etykieta piękna o subtelnej harmonii barw pastelowych. […] Głowa kobieca – to specjalność mistrza Axentowicza. Malował piękności z arystokracji i patrycjatu krakowskiego. […] Powiewnie rzucana kreska pastelowa Axentowicza wybierała z modelu tylko to, co piękne i charakterystyczne, topiąc w delikatnym cieniu ujemne rysy. A zawsze między postacią a patrzącym na nią widzem zawieszała jakby eteryczny woal sentymentu” (Wspomnienie o Axentowiczu, „Kultura. Tygodnik Literacki, Artystyczny i Społeczny” 1938, nr 37, s. 7).

O kunszcie portretu hrabiny T. decydują umiejętnie uchwycona poza, zasugerowany jedynie delikatną kreską strój oraz przygaszone zestawienia barwne zdominowane srebrzystą bielą, które artysta łączy z subtelnym modelunkiem. Wizerunek należy do licznych w jego twórczości kompozycji wykonanych w technice pastelowej, w której Axentowicz osiągnął mistrzostwo. W pewnym momencie swojej działalności artystycznej artysta posługiwał się wyłącznie pastelami, zarzucając malarstwo olejne. Technika pastelu, pozwalając na szybki proces tworzenia, stała się odpowiedzią na poszukiwania wielu innych twórców tego czasu, między innymi: S. Wyspiańskiego, L. Wyczółkowskiego, W. Weissa i S. I. Witkiewicza.

Anna Hałata