Odznaka honorowa elektora saskiego Jana Jerzego I

Jan Jerzy I Wettyn (1586–1656) objął władzę w Saksonii Elektorskiej po śmierci brata Chrystiana II w 1611 roku. Z tej okazji ufundował odznakę honorową z czarnym emaliowanym orłem. Odznaki, które elektorzy sascy ofiarowywali zaprzyjaźnionym książętom i arystokratom, a także wysokim rangą dworzanom, były wyrazem ich uznania i szczególnej więzi. Książę pomorski Franciszek I miał bliskie kontakty z Janem Jerzym I poprzez siostrę elektora, Zofię, która w 1610 roku została jego żoną. Z zapisów w saskich archiwaliach wynika, że Franciszek I otrzymał od szwagra łańcuch z odznaką w roku 1613. Autorem klejnotu był nadworny złotnik drezdeński Gabriel Gipfel (zm. 1617).

Forma i wymowa klejnotu Jana Jerzego I nawiązują do odznaki honorowej Chrystiana II. Owalną odznakę otacza ruciany wieniec – motyw zaczerpnięty z herbu Saksonii Elektorskiej. W centrum umieszczony został czarny dwugłowy orzeł w koronie – symbol cesarstwa, z herbem Saksonii Elektorskiej na piersi. W ramce wokół orła umieszczono inskrypcję: SVB. VMBRA. ALARUM. TUARUM.1.6.11 (W cieniu Twych skrzydeł 1611). Na rewersie klejnotu, na piersi orła, ukazano wieniec z kwiatkami trzymany przez dwie dłonie. Motyw ten powtarza się w ogniwach łańcucha. Napis w otoku: PRVS. MOR. QVAM. FIDEM. FALLIERE (Lepiej umrzeć niż złamać wierność) podkreśla główną wymowę klejnotu – wierność cesarzowi.

Monika Frankowska-Makała