Grosz praski Jana Luksemburskiego

Początki grosza wiążą się z rozwojem gospodarki pieniężnej w średniowiecznej Europie. W końcu XII wieku na terenie Italii pojawiła się konieczność wprowadzenia monety przydatnej w transakcjach opiewających na znaczne kwoty. W ten sposób w Genui, a następnie we Florencji pojawiły się monety zwane grubymi denarami. Łacińska nazwa – denarius grossus – posłużyła do stworzenia potocznie używanej nazwy grosz. Nowy rodzaj monety rozprzestrzenił się również w innych rejonach Europy, by w 1300 roku pojawić się na terenie Czech. Pierwszym władcą czeskim, który rozpoczął emisję groszy, był król Wacław II. Wykorzystał przy tym pomoc florenckich mincerzy. W ten sposób na terenie Czech nastąpiło odejście od systemu monetarnego opartego na denarach i brakteatach. W ich miejsce pojawiły się grosz praski oraz moneta zdawkowa, stanowiąca jedną dwunastą wartości grosza, zwana małym pieniądzem praskim (parvus Pragensis). Od czasów Jana Luksemburskiego czeski system monetarny powiększył się o pierwszą monetę złotą – florena czeskiego. Grosze praskie wytwarzano od 1300 do 1547 roku w niezmienionej szacie graficznej. Na awersie w centrum znajdował się wizerunek korony otoczony podwójnym napisem otokowym zawierającym imię władcy oraz tytuł króla Czech, na rewersie w centralnym polu umieszczano czeskiego lwa herbowego z koroną na głowie i napisem GROSSI PRAGENSES w otoku. Wbrew napisowi otokowemu zdecydowana większość monet została wybita nie w Pradze, a w Kutnej Horze, gdzie w końcu XIII wieku odkryto znaczące złoża rudy srebra. Grosze praskie zyskały popularność nie tylko na terenie Czech. Wraz z koronacją Wacława II na króla Polski trafiły również na nasze ziemie, później także na Litwę. Pomimo stopniowej dewaluacji, wynikającej z ograniczania zawartości srebra, przez ponad dwieście lat grosze praskie były najważniejszą monetą obiegową Europy Środkowej. Na gruncie polskim doczekały się naśladownictwa w postaci grosza krakowskiego Kazimierza Wielkiego. Brak rodzimego surowca spowodował, że wybito niewielką ilość tych monet i nie stały się konkurencją dla grosza praskiego.

Prezentowany egzemplarz jest minimalnie większy i cięższy od przeciętnych groszy praskich wybijanych za panowania Jana Luksemburskiego. Niestety nie sposób określić, w którym roku czy choćby okresie panowania został wytworzony.

Leszek Poniewozik