100 złotych

Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku oznaczało konieczność budowy wielu struktur państwowych. W sferze skarbowej jednym z pierwszych działań było wydanie przez naczelnika państwa dekretu z dnia 29 stycznia 1919 roku o utworzeniu Urzędu Skarbu Narodowego. Środki na Skarb Narodowy pozyskiwano z darowizn od osób prywatnych, obejmujących zarówno metale szlachetne, jak i przedmioty z nich wykonane oraz waluty i papiery wartościowe. Środki te miały w przyszłości zasilić zasoby mającego powstać Banku Polskiego. Dokładnie tydzień później pojawił się kolejny dekret, ustanawiający nową walutę odrodzonego państwa. Początkowa nazwa lech ostatecznie została zmieniona na złoty, jednak decyzja z 5 lutego 1919 roku zapoczątkowała dzieje pieniądza odrodzonej Polski. Na mocy ustawy sejmowej z 28 lutego 1919 roku przystąpiono do realizacji przyjętych wcześniej założeń. Bardzo szybko podjęto decyzję o druku banknotów złotowych. Brak możliwości wykonania tego zadania w kraju zmusił Polską Krajową Kasę Pożyczkową, która do 1924 roku pełniła zastępczo rolę banku narodowego, do zlecenia wykonania banknotów drukarniom zagranicznym. W przypadku nominałów od 100 do 5000 złotych wybór padł na londyńską drukarnię Waterlow & Sons. Szata graficzna wszystkich banknotów drukowanych w Londynie była stonowana. Stałym elementem awersu i rewersu były dwa kartusze. Jeden z nich zawierał wizerunek popiersia Tadeusza Kościuszki (lewy, na awersie) i godła państwowego (prawy, na rewersie), natomiast na drugim umieszczono znak wodny z podobizną przywódcy insurekcji 1794 roku.

Charakterystycznym i nieco niezwykłym elementem banknotu stuzłotowego była ozdobna ramka z rysunkami motyli umieszczona na obrzeżu awersu. Oprócz wspomnianego znaku wodnego banknoty posiadały zabezpieczenia w postaci dość skomplikowanego rysunku tła oraz naniesionych oznaczeń serii (S. A., S. B. lub S. C.) i siedmiocyfrowych numerów.

Banknoty stuzłotowe wydrukowano w ilości 1 733 740 sztuk. W związku z trudną sytuacją ekonomiczną kraju przez pięć lat spoczywały w magazynach. Do obiegu trafiły 28 kwietnia 1924 roku i pozostawały w nim do drugiego roku wojny. Wycofano je z obiegu wraz z banknotami pięciusetzłotowymi z dniem 31 stycznia 1940 roku, przy czym termin ostatecznej wymiany ustalono na 20 kwietnia 1940 roku.

Leszek Poniewozik