Talerz głęboki

Talerz zdobi miniaturowa scenka rozgrywająca się w pejzażu. Jej treść wyjaśnia napis wykonany na odwrocie – „L’Enfent et le Maitre d’Ecole” („Dziecię i nauczyciel”) – który jest tytułem jednej z bajek La Fontaine’a. Chłopiec bawiący się nad rzeką wpadł do wody i, uchwyciwszy gałąź wierzbową, wzywał pomocy. Przypadek sprawił, że obok przechodził nauczyciel. Zanim jednak mu pomógł, wygłosił długą przemowę, w której gromił dziecięcy brak rozwagi, ryzykując, że w tym czasie dziecko się utopi. Widzimy go stojącego na brzegu, ubranego w togę i biret. Rózga w dłoni wyraźnie wskazuje, że ma zwyczaj natychmiastowego wymierzania kary, jedynie z pomocą się nie spieszy. Morał bajki zawarty jest w jej ostatnim zdaniu: „Najprzód, mój bracie, wydobądź mię z wody, a kazanie powiesz potem” (tłum. W. Noskowski). Jego znaczenie wykracza poza zabawy dziecięce i dotyczy rozmaitych moralistów, którzy gotowi są naprawiać świat samym tylko gadaniem.

Malarz tej scenki – jak to było w powszechnym zwyczaju, posłużył się wzorem graficznym. Przedstawienie zostało zaczerpnięte z pierwszego wydania Wybranych bajek La Fontaine’a opublikowanego w 1668 roku. Autorem zawartych w nim ilustracji był znany grafik francuski Francois Chauveau (1613–1676), który uprawiał głównie technikę akwaforty i specjalizował się w ilustrowaniu książek. Pozostawił ponad tysiąc sześćset prac. O tym, jak wysoko był ceniony, najlepiej świadczy fakt, że w 1662 roku Ludwik XIV nadał mu tytuł rytownika królewskiego oraz przyznał dożywotnią emeryturę.

Barbara Czajkowska