Prochownica z herbem Lubomirskich Szreniawa

Pojawienie się na polu walki broni palnej spowodowało zmiany w prowadzeniu działań bojowych i powstanie dodatkowego wyposażenia, umożliwiającego efektywne wykorzystanie nowej broni. Do takich należał hełm typu morion łódkowy, który chronił głowę żołnierza i jednocześnie zapewniał dobre pole widzenia tak potrzebne przy prowadzeniu ognia z broni palnej. Do wyposażenia zaliczyć też trzeba różne typy ładownic, od najprostszych w formie woreczków, przez drewniane pojemniki w kształcie butelek po bardzo rozbudowane, które łączyły funkcje praktyczne z ozdobnymi. Ładownica jazdy polskiej składa się z trzech części tj. samej ładownicy w kształcie prostopadłościanu lekko wygiętego, pasa nośnego i elementu ozdobnego, przeważnie blachy mocowanej do klapy ładownicy. Ładownica jazdy była to drewniana skrzynka obszyta tkaniną lub skórą z wydrążonymi tulejkami na patrony tj. zwinięte porcje czarnego prochu w papierowe tulejki wraz z kulą. Pas ładownicy służył do zawieszenia jej w taki sposób by jeździec walcząc konno miał łatwy dostęp do patronów stąd i kształt jej lekko wygięty, by dobrze dopasowywał się do kształtu tułowia żołnierza. Ozdobny element ładownicy (przeważnie blacha) umieszczano na jej pokrywie, zaś znajdujące się na niej zdobienia wiązały się np. z rozszerzonym kultem Matki Boskiej, (np. wizerunek Matki Boskiej) umieszczano też herby własne lub znaki / herby możnowładców, którzy wystawiali własne chorągwie. Tak jest w przypadku łańcuckiej ładownicy jazdy, która posiada drewnianą lekko wygiętą prostopadłościenną skrzynkę na 7 patronów, pas niestety się nie zachował i ozdobną blachę na pokrywie. Głównym elementem zdobiącym blachę jest herb Szreniawa z inicjałami SL (Stanisław Lubomirski 1583 – 1649), sam kartusz jak i armatura wokół niego są częściowo złocone, kartusz i elementy armatury umieszczone są pod koroną. Elementami armatury są stylizowane wizerunki luf armatnich, buzdygany, kopie, łuki z kołczanami, chorągwie, zaś po bokach umieszczono datę 16 – 13. Bogate zdobienia, rozbudowane elementy armatury a zwłaszcza herb Średniawa i inicjały Stanisława Lubomirskiego wojewody krakowskiego i ruskiego, właściciela m. in. Wiśnicza i Łańcuta uczestnika potrzeby chocimskiej w 1621 roku mogą sugerować, że ładownica należała do żołnierza prywatnej chorągwi wystawionej przez Stanisława Lubomirskiego.

Przemysław Kucia