Zestaw wróżebny

Prezentowany zestaw wróżebny składa się z trzech figurek antropomorficznych, najprawdopodobniej przedstawiających przodków, które nie mają wyraźnie zaznaczonych twarzy, co symbolizuje umiejętność przepowiadania przyszłości. Dogonowie znają wiele sposobów wróżenia, m.in. z muszelek kauri, ramienia, dłoni, pozycji, w jakiej umiera zwierzę ofiarne, ze snów i śladów lisa. Podstawowym celem dédegué kunu – sztuki wróżbiarskiej jest uzyskanie odpowiedzi na nurtujące Dogonów pytania dotyczące ich przyszłości oraz zbadanie przyczyny nieszczęścia, które miało miejsce w ich życiu. Omawiany zestaw figurek był niezbędny przy stawianiu pytań kierowanych do przodków. Pytano, czy wybudować nowy dom, kiedy i za kogo wydać córkę za mąż, kiedy rozpocząć siew oraz czy można spodziewać się obfitych plonów. W momencie, gdy dogońska kultura stała się atrakcją turystyczną, a turystyka głównym źródłem utrzymania wielu dogońskich rodzin, zmieniły się pytania kierowane do przodków. Obecnie przewodnicy chcą wiedzieć, kiedy przybędą turyści, i czy w związku z tym dużo zarobią. Ruch turystyczny w kraju Dogonów trwa przynajmniej od końca lat sześćdziesiątych XX wieku. Dekady turystycznego boomu doprowadziły do dużych zmian kulturowych i społecznych w społeczności Dogonów. Większość mężczyzn porzuciło pracę na roli i zaczęło żyć z bardziej opłacalnej turystyki. Trudnią się sprzedażą wyrobów artystycznych, takich jak maski, rzeźby, stroje, pracują jako tłumacze, przewodnicy, prowadzą hotele i restauracje. Kobiety natomiast, z uwagi na brak znajomości języka francuskiego, rzadziej angażują się w tego typu prace. Zdarza się jednak, że pracują jako tragarki lub sprzedawczynie. Współcześnie Dogonowie znaleźli się w niezwykle trudnej i złożonej sytuacji geopolitycznej. Ich kraj jest na granicy konfliktu pomiędzy rządem Republiki Mali a rebeliantami (Tuaregami, a później fundamentalistami islamskimi) z północy kraju, co doprowadziło do całkowitego zatrzymania ruchu turystycznego w tym regionie.

Katarzyna Findlik-Gawron