Bransoleta męska

Kamienna bransoleta dawniej była noszona przez dogońskich mężczyzn na przedramieniu. Stare, nieużywane bransolety Dogonowie przechowują zwykle w uszkodzonych garnkach w spichlerzu. W dogońskiej rodzinie każda kobieta i mężczyzna mają taki spichlerz na rzeczy osobiste. Kamień jest dobrze znanym materiałem używanym przez Dogonów w rzemiośle oraz w kulcie. Dogonowie wierzą w Ammę – boga-stwórcę, ale charakterystyczne są dla nich liczne kulty, m.in. kult upamiętniający przodków mitycznych zwany binu. Kapłanem binu jest binukedine, co oznacza towarzysz lub pomocnik przodka Binu. Binukedine nosi na szyi kamienie dugo (zwane również duge) – które są łącznikiem pomiędzy zmarłymi przodkami i współcześnie żyjącymi potomkami, dlatego nazywany jest również mistrzem kamieni. Kult binu kojarzony jest z wegetacją roślin oraz płodnością ludzi. Binukedine zajmuje się przede wszystkim składaniem ofiar, co jest szczególnie istotne w okresie prac rolnych. Ofiarowaniu towarzyszy modlitwa, której przykładem jest recytacja skierowana do kamieni noszonych przez kapłana: „Amma niech będzie pozdrowiony! Po Ammie, Ziemia niech będzie pozdrowiona! Po Ziemi, Kamień niech będzie pozdrowiony! Po Kamieniu, Kamienie (wielkie totemy) niech będą pozdrowione! Po Kamieniach (wielkie totemy), Kamienie (mniejsze totemy) niech będą pozdrowione!”.

Omawiana bransoleta najprawdopodobniej została nabyta przez Dogonów od Tuaregów – ludu pasterskiego zamieszkującego Saharę i pogranicze Sahelu (Algierię, Libię, Niger, Mali, Burkinę Faso), którzy wycieli ją z jednolitego kamienia i uformowali używając prostej tokarki.

Mężczyźni tuarescy bransolety tego typu nazywali ahbeg i nosili je na ramieniu, tuż nad łokciem. Aby nie zsuwały się z ręki specjalnie nie gładzono ich wewnętrznej strony. Ahbeg były przekazywane młodym mężczyznom wraz z mieczem i służyły jako broń obronna.

Katarzyna Findlik-Gawron