Ołtarz rodzinny wagem

Wagem jest jednym z kultów śmierci, w którym czci się przodków należących do poszczególnych rodzin. U Dogonów funkcjonuje silnie rozwinięty kult przodków. Są oni źródłem wszystkich praw rządzących społeczeństwem, tradycji kultywowanej przez kolejne pokolenia. Kult Wagem poświęcony jest zarówno dawnym, anonimowym antenatom jak tym, których imiona wciąż jeszcze są pamiętane przez żyjących członków rodziny.

Ważnym elementem tego kultu są ołtarze wagem. Znajdują się w każdej ginna – domu dużej rodziny. Najczęściej usytuowane są w małych pomieszczeniach na piętrze, do których wchodzi się przez taras, aby utrudnić wejście intruzom. Ołtarze wagem zawierają naczynia gliniane reprezentujące każdego ze zmarłych mężczyzn w rodzinie, począwszy od jej założyciela, o którym pamięć jest szczególnie ważna. Na ołtarzach umieszcza się też drewniane figurki, żelazne przedmioty, drewniane drabinki wagem baga ułatwiające duszy zmarłego pokonywanie przeszkód. Liczba złożonych przedmiotów pokazuje jak wielu przodkom oddaje się w rodzinie cześć. Ważnym elementem jest naczynie bundo, do którego wlewa się wodę z mąką z prosa. Kapłanem kultu, odpowiedzialnym za składanie ofiar jest najstarszy z rodu – ginna bana. Ofiary są świadectwem pamięci i czci oddawanej zmarłym, ale mają przynieść wymierne korzyści żywym. Dzięki nim bowiem zaskarbia się przychylność zmarłych, co przekłada się na powodzenie i pomyślność dla całej rodziny.

W ciągu roku na ołtarzu wagem składa się wiele ofiar. Najważniejsze to: gyinem konyo składana po zebraniu pierwszych produktów roślinnych w listopadzie oraz wagem bulu przed rozpoczęciem pory deszczowej. Pomocy przodków szuka się też przed polowaniem, podróżą, z powodu choroby czy kłótni w rodzinie.

Ewa Prądzyńska