Wybiegłem na ulicę

Plansza przedstawiająca Abrahama Rotfarba zamienionego w psa i przeganianego przez ludzi z wyższych klas społecznych.
„Ach, jakże to my dalecy jesteśmy od prawdziwego życia, od szerokiego świata społecznego, od jego żywego tętna! – pisał w swoim tekście Rotfarb. – […] Nie tylko robotnikami jesteśmy, by c[ie]rpieć, do tego jeszcze Żydami jesteśmy, by tem bardziej nie móc stawić czoł[a] i być uniżeni”.

Rotfarb pochodził z ubogiej, wielodzietnej rodziny i nie skończył nawet szkoły powszechnej. Mógł tylko pomarzyć o bywaniu w słynnych lokalach warszawskich, jak np. ukazana na planszy „Adria”, która mieściła się w budynku przy ulicy Moniuszki 10, zaprojektowanym przez Edwarda Zachariasza Ebera. Współwłaścicielem „Adrii” był Franciszek Moszkowicz, a autorką plafonu Alicja Eber, żona Zachariasza. W „Adrii” stale przesiadywał doktor filozofii i redaktor pism literackich Mieczysław Grydzewski (wcześniej Grycendler). Wszyscy byli zamożnymi, wykształconymi i pełnoprawnymi uczestnikami polskiego życia społecznego oraz kulturalnego, nieosiągalnego dla Abrahama Rotfarba.

Swoje usiłowania, aby zaistnieć w świecie polskiej kultury, Rotfarb porównał do przymilania się psa: „Polska unieszczęśliwiła mnie, [u]czyniła mnie psem, który bez ambicji prosi, aby nie zostawiono go samotnym na pustkowiu kultury i zabrano go w drogę kulturalnego życia polskiego”.

Ewa Małkowska-Bieniek