Pejzaż z krowami

W cieniu występów skalnych stoją dwie zwrócone do siebie krowy, obok leżą owce. Po lewej dwaj walczący mężczyźni, a po prawej w głębi pasterz na koniu goniący trzodę. Czyste światło współgra z przejrzystym powietrzem, co daje efekt niebywałej wprost klarowności plamy. Kontrast walorowy służy wydobyciu kształtów zwierząt z otoczenia. Paleta barw zawężona jest do brązów i oliwkowych zieleni, do których dołącza błękit nieba. Siła oddziaływania tego obrazu tkwi dodatkowo w podjętym temacie. Nie ma w nim nic przekombinowanego – to samo życie, potraktowane w prawdzie, dosłownie, z przyziemnymi, fizjologicznymi wręcz obserwacjami. Kolorystyka jest podporządkowana ubarwieniu krów rasy Hereford pochodzącej z zachodniej Anglii, a powstałej w wyniku krzyżowania czerwonego bydła roboczego z białogłowym bydłem sprowadzonym z Flandrii.

W okresie powstania obrazu Republika Zjednoczonych Prowincji była areną budowania nowego społeczeństwa, nowej topografii i obyczajowości narodowej, określającej swą tożsamość w opozycji do krajów ościennych. Elementem tej układanki było tworzenie nowej wizji krajobrazu pozamiejskiego, wchłaniająca z pełną świadomością dawny topos locus amoenus (miejsca zacisznego) i uzgadniająca go z tradycją literatury bukolicznej. Tworzy to przestrzeń „wolną”, a jednak nie „dziką”, gdyż ujarzmioną ręką człowieka, podporządkowaną jego potrzebom, w tym przypadku hodowli zwierząt i produkcji żywności. Widoki takie można kontemplować dla nich samych, dla urody przedstawionych zakątków świata i natury. Jednak przy wnikliwszym wsłuchaniu się w „mowę obrazu”, nie sposób nie usłyszeć, że jest to też holenderski manifest zadomowienia, tego „bycia u siebie” (thuis), które niebezpiecznie czasem oscyluje między ksenofobią a ksienią, między zamknięciem a gościnnością.

Obraz pochodzi ze zbiorów Stanisława Kostki Potockiego, zakupiony został we Lwowie lub Wiedniu.