To mogło zdarzyć się także i teraz

Jedna z dwóch wersji rysunku przedstawiającego symboliczną postać dybuka – duszy zmarłego w getcie żydowskiego chłopca, która zamieszkała w ciele żyjącego mężczyzny. Jest to ilustracja do opisanej w książce Hanny Krall „Dowody na istnienie” (Kraków 1995) historii młodego Amerykanina Adama S., noszącego w sobie duszę przyrodniego brata, który zginął podczas wojny. Motyw dybuka, o czym wspomina Krall, pochodzi z tradycji żydowskiej (hebr. dibbuk – połączenie) – został zaczerpnięty z literatury kabalistycznej. To dusza, która po śmierci znajduje miejsce w ciele żyjącego, często bliskiego człowieka. Duch wciela się w inną osobę, ponieważ pragnie się oczyścić albo zażądać wynagrodzenia doznanych za życia krzywd. „Adam S. dość wcześnie zorientował się, że nie jest sam. […] Od czasu do czasu ów sublokator coś mówił. Adam S. nie wiedział co, ponieważ dybuk mówił po polsku. […] Żył jak każdy normalny, wykształcony Amerykanin, tyle, że jego życie było podwójne. Jego własne i jego młodszego brata, który nosił imię Abram, a kiedy miał sześć lat „jakoś się zgubił w getcie”.

MBK