Krępulec z przetyczką, pobocznica z przetyczką, zawieszka do brzękadeł

Niepozorny przedmiot odlany z brązu, zaopatrzony w uszko i masywną krótką beleczkę tzw. przetyczkę, spełniał rozmaite funkcji. Wykorzystywany był w rzędzie i uprzęży końskiej, służąc jako zawieszka do brzękadeł lub krępulec (pobocznica). W tym drugim przypadku umieszczano przetyczkę na obu końcach wędzidła, aby uniemożliwić jego przesuwanie się w pysku konia w trakcie ściągania wodzy. Uszko natomiast łączono na stałe z pozostałą częścią ogłowia końskiego (uździenicą). Tego rodzaju elementy montowano także przy pochwach mieczy. Przetyczka wetknięta w odpowiednie troki umożliwiała stabilizację broni w trakcie jej noszenia lub podczas jazdy konnej. Mniejsze i delikatniejsze okazy były zawieszkami, na przykład dla przyborów toaletowych. Zabytek odkryto pod koniec XIX wieku w skarbie zawierającym ponad 60 przedmiotów. Były to rozmaite wytwory związane z metalurgią oraz broń, narzędzia, ozdoby ciała i stroju. Depozyt spoczywał na głębokości zaledwie 15 cm poniżej powierzchni zatorfionej łąki należącej do pana Augusta Schiewera. Wszystkie przedmioty z brązu umieszczone były w pokaźnym naczyniu glinianym ukrytym obok wielkiego kamienia. To wspaniałe, wieloelementowe znalezisko z V okresu epoki brązu (lata ok. 900–750 BC) trafiło do szczecińskich zbiorów muzealnych. Polskie znaleziska z elementami uprzęży końskiej, datowane na koniec epoki brązu skupiają się niemalże wyłącznie na Pomorzu. Wśród odnotowanych tu prawie 40 skarbów, krępulce/przetyczki prezentowanego typu znane są tylko z Witkowa i nowoodkrytego skarbu z miejscowości Kaliska koło Szczecinka.

Dorota Kozłowska