Maria Kazimiera Sobieska z dziećmi (1641-1716) - portret

Portret zbiorowy rodziny Sobieskich, przedstawiający królową polską Marię Kazimierę Sobieską z domu de la Grange d’Arquien (1641-1716) z dziećmi: królewiczami Jakubem Ludwikiem (1667-1737), Aleksandrem Benedyktem (1677-1714), Konstantym Władysławem (1680-1726) i Janem (1682-1685) oraz królewną Teresą Kunegundą (1676-1730), należy do zbiorów wilanowskiego Muzeum od 1961 r. (dar Ludwika Wodzickiego za pośrednictwem Tadeusza Pawlikowskiego).

Stanowiąc, jak pisze Jan K. Ostrowski, „ważne narzędzie propagandy dynastycznej” (źródło cyt.: zob. poniżej), jednocześnie jest niniejszy obraz złożoną konstrukcją alegoryczną, która niesie ze sobą czytelny przekaz, zanalizowany niegdyś przez Mariusza Karpowicza (1934-2015). Przekaz ów zawiera odniesienia do antycznych cnót, czynów militarnych, predestynacji do tronu i łagodności (królewna Teresa Kunegunda siedząca na grzbiecie delfina).

W Zamku Schleissheim (Bawaria, Niemcy; Bayerische Staatsgemäldesammlungen) znajduje się zmniejszona wersja niniejszego dzieła, powstała po śmierci małego księcia Jana (1685), który tym razem został przedstawiony z anielskimi skrzydełkami (130 x 99 cm; nr inw. 2433).

Zob. literaturę na temat portretu (wybór): Dziecko w malarstwie od XVI do końca XIX wieku ze zbiorów polskich, kat. wyst., komisarz wystawy: T. Pocheć-Perkowska, red. nauk. kat.: E. Micke-Broniarek, M. Ochnio, red. prowadzący kat. i koordynator wyst.: J. Mieleszko, Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa 2004 (kat. 132, s. 352); T. Pocheć-Perkowska (aut. noty kat.), [w:] Kolekcja wilanowska, wstęp P. Jaskanis, red. nauk. J. Mieleszko, Warszawa 2005 (kat. 77, s. 177); K. Pyzel (aut. noty kat.), [w:] Jan III Sobieski. Polski król w Wiedniu, red. M. Hohn i K. Pyzel, Belvedere, Wien, Hirmer Verlag GmbH, München [wyd. P. Jaskanis i S. Rollig] 2017 (kat. 35, s. 124-125); J. K. Ostrowski, Portret w dawnej Polsce, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie 2019 (s. 156-158, il. 204).

Portret zbiorowy rodziny Sobieskich; Maria Kazimiera Sobieska z domu de la Grange d’Arquien (1641-1716), królowa polska; Jakub Ludwik Sobieski (1667-1737), królewicz; Aleksander Benedykt Sobieski (1677-1714), królewicz; Konstanty Władysław Sobieski (1680-1726), królewicz; Jan Sobieski (1682-1685), królewicz; Teresa Kunegunda Sobieska (1676-1730), królewna; Ludwik Wodzicki; Tadeusz Pawlikowski; Jerzy Eleuter Szymonowicz-Siemiginowski (ok. 1660-1711); Mariusz Karpowicz (1934-2015); Zamek Schleissheim (Bawaria, Niemcy; Bayerische Staatsgemäldesammlungen).

Agnieszka Woźniak-Wieczorek