Mydło

Dość niezwykłą pamiątką z getta (obok opaski na ramię, portmonetki i oprawionej w metalowy kabłąk monety) wydaje się być kostka przydziałowego szarego mydła.

Być może jego fakt zachowania ma związek z funkcjonującą w zbiorowej świadomości historią, jakoby mydło z wytłoczonym napisem „RIF” oraz numerem produkowano z ludzkiego tłuszczu wytapianego ze szczątków więźniów obozów koncentracyjnych. Skrót „RIF” potocznie tłumaczono bowiem jako „Reines Jüdisches Fett” (pol. czysty żydowski tłuszcz). Źródłem opowieści stały się bez wątpienia eksperymenty nad wytapianiem mydła z ludzkiego tłuszczu, które podczas II wojny światowej przeprowadzano w Akademii Medycznej w Gdańsku, opisane przez Zofię Nałkowską w książce „Medaliony”. W 2004 r. Gdański Oddział Instytutu Pamięci Narodowej opublikował raport dotyczący śledztwa w sprawie produkcji mydła z ludzi, w którym zaprzeczono możliwości jego wytwarzania na skalę przemysłową.

Skrót „RIF” oznacza naprawdę „Reichsstelle für Industrielle Fettvesorgung” (niem. Ośrodek Przemysłowego Zaopatrzenia Rzeszy w Tłuszcze). Słabej jakości szare mydło, jak to znajdujące się w zbiorach POLIN, stanowiło przydziałowe zaopatrzenie mieszkańców gett oraz obozów koncentracyjnych na terenach okupowanych.

Kostka szarego mydła przydziałowego z łódzkiego getta znajdująca się w zbiorach POLIN jest niewielka, o prostokątnym kształcie. Pośrodku jednej z dłuższych ścian (na całej długości) widoczny jest rząd wytłoczonych znaków. Naprzemiennie, jedno pod drugim umieszczone są tam napisy „RIF” oraz „0509”. Napis przebiega z góry na dół.

Marta Frączkiewicz