![Fotografia - wyblakła, z wadami wywołania w dolnej części awersu - plenerowa, ukazująca kobietę pomiędzy pniami drzewa, a na pierwszym planie mężczyznę w białej koszuli z kwiatem lub gałęzią w ręku (całopostaciowe ujęcie, na wprost).Kobieta – zapewne ta sama osoba co na zdjęciu 1.19 w kolekcji.Datowanie - na podstawie podpisu na reweresie, wskazującego jako dzień wykonania zdjęcia Zielone Świątki 1931. W roku 1931 święto nabrało charakteru oficjalnego, obchodzono je po raz pierwszy jako ,,święto ludowe'' (łączono jego obchody z wiecami ludowymi; zob. np. ,,Ruch ludowy na Lubelszczyźnie. Materiały sesji naukowej, zorganizowanej przez WK ZSL w Lublinie'', Lublin 1965, s. 107; por. np. Jan Madejczyk [ur. 1880], ,,Wspomnienia'', Warszawa 1965, s. 186).Krawędzie nieząbkowane, zdjęcie na karcie nieco krzywo wywołane (podobnie jak inne zdjęcia w kolekcji wywoływane - w ich wypadku także robione - w atelier ,,Miller''; to zdjęcie ma też nieznacznie zaokrąglone rogi, podobnie tamte).](/brepo/panel_repo/2023/03/17/e92zp1/contain-1920-600-max-mpolin-a48-1-20-001.jpg "MPOLIN-A48.1.20")
![Fotografia - wyblakła, z wadami wywołania w dolnej części awersu - plenerowa, ukazująca kobietę pomiędzy pniami drzewa, a na pierwszym planie mężczyznę w białej koszuli z kwiatem lub gałęzią w ręku (całopostaciowe ujęcie, na wprost).Kobieta – zapewne ta sama osoba co na zdjęciu 1.19 w kolekcji.Datowanie - na podstawie podpisu na reweresie, wskazującego jako dzień wykonania zdjęcia Zielone Świątki 1931. W roku 1931 święto nabrało charakteru oficjalnego, obchodzono je po raz pierwszy jako ,,święto ludowe'' (łączono jego obchody z wiecami ludowymi; zob. np. ,,Ruch ludowy na Lubelszczyźnie. Materiały sesji naukowej, zorganizowanej przez WK ZSL w Lublinie'', Lublin 1965, s. 107; por. np. Jan Madejczyk [ur. 1880], ,,Wspomnienia'', Warszawa 1965, s. 186).Krawędzie nieząbkowane, zdjęcie na karcie nieco krzywo wywołane (podobnie jak inne zdjęcia w kolekcji wywoływane - w ich wypadku także robione - w atelier ,,Miller''; to zdjęcie ma też nieznacznie zaokrąglone rogi, podobnie tamte).](/brepo/panel_repo/2023/03/17/vwxlim/contain-1920-600-max-mpolin-a48-1-20-002.jpg "MPOLIN-A48.1.20")
![List od małżeństwa Felicji (Joanny) i Seweryna Trossów do pary lub grona przyjaciół (zwrot zbiorowy w nagłówku, w treści zwrot do osoby o imieniu Emil, także Guty). List musiał znaleźć się u Tadeusza Perla, przekazany mu przez adresatów głównych części listu ze względu na ostatnią część, od Seweryna Trossa, przeznaczoną dla samego Tadeusza Perla. Być może zresztą Perl mieszkał razem z całą grupą przyjaciół i właściwie był jednym z adresatów także pierwszych dowcipnych części.
List na karcie tzw. czystej. Pierwsza strona listu została napisana na maszynie, druga – z bezpośrednim ciągiem dalszym treści części pierwszej listu – już odręcznie, po niej dopisek Felicji, pod nim ponownie część pisana przez Trossa. Pierwsza część listu na początku w sposób bardzo swobodny traktuje o intymnych relacjach Tadeusza Perla, zawiera też aluzje do hiszpańskiej wojny domowej, a później podnosi problematykę nasilającego się antysemityzmu w Polsce; mowa w nim także o przyjęciu chrztu przez Felicję Tross (przyjmującej na chrzcie imię na Joanna); część ta nie została ukończona i nadawca nie wysłał jej, i – jak wynika z treści – potem karta znaleziona przez Felicję, która rozpoczęła rozszerzanie listu. Odniosła się do uwag o jej chrzcie; dwukrotnie używając nazwiska Grynsztajn, odniosła się do Trossa – było to jego wcześniejsze nazwisko. Nie dysponujemy innymi szerszymi informacjami o publicyście, krytyku Sewerynie Trossie – biografie Trossa, jak również jego żony, funkcjonują w literaturze wyłącznie w kontekście ich późniejszych losów zagładowych. Opisał je m.in. Czesław Miłosz w „Roku myśliwego”: uciekli z Warszawy na początku wojny, przebywali w Wilnie w domu rodzinnym Miłoszów, później w getcie wileńskim, następnie uciekli z niego i uzyskawszy pomoc od Andrzeja Miłosza, zostali przetransportowani do Warszawy, tu ukrywani przez Miłoszów, zginęli w trakcie powstania warszawskiego. Przedwojenna publicystyka Trossa jest często przywoływana w m.in. literaturze historycznofilmowej.
W liście, w części Felicji Tross, mowa m.in. o ich wspólnym przyjacielu Zdzisławie, przebywającym w Grudziądzu, ważnym w dwudziestoleciu międzywojennym (i nie tylko) mieście garnizonowym (nawiasem mówiąc, wskazany przez nią adres Zdzisława w centrum miasta to bardzo bliskie sąsiedztwo bodaj najważniejszego budynku stanowiącego w Grudziądzu materialny ślad historii tutejszej społeczności żydowskiej: znajdującego się przy skrzyżowaniu ulic Mickiewicza i Sienkiewicza gmachu, który został wybudowany dla Żydowskiego Zakładu dla Sierot fundacji Lachmana, a od okresu dwudziestolecia międzywojennego, wykupiony przez władze miasta, pełnił rolę drugiego ratusza). Zdzisław jest na pewno wojskowym i obraca się w gronie wysokich rangą wojskowych (skoro mowa o Edwardzie Rydzu-Śmigłym).W części listu dla Perla Tross prosi o artykuł do ,,Głosu Gospodarczego'' dotyczący, jak można się domyślać, sytuacji po częściowym lub całkowitym (nie znamy dokładnej daty listu) zajęciu Czech i Moraw przez Niemcy, być może jednak poważne wydarzenia polityczne, o których pisze Tross, to np. koniec wojny w Hiszpanii (w marcu 1939)? W ostatnim dopisku Tross informuje o aresztowaniu wspólnego przyjaciela Mieczysława – osoby wspominanej w innej korespondencji, także adresata niektórych listów.
Pełna treść: Drodzy przyjaciele z Paryża.
Ratujcie Tadzia. To pierwsze. Nieborak wpadł w ręce wytrawnego „kurwiszona” z hiszpańskim „syfem”, która żyłuje go jak może, pozbawia możliwości jedzenia obiadów, naraża na śmierć głodową. Dajcie spokój – za jeną głupią pindę, choćby nawet z Marokka nie warto przecież tyle płacić. Chyba, że byłaby to wytrawna falangistka, członkini bojowego oddziału gen. Franco czy t[emu] p[odobne]. Ale po to jechać do Paryża, żeby „bulić” na lada „babsko” 30 obiadów – to stanowczo przesada. Źle się Tadziem opiekujesz drogi Emilu. Zafasuj mu lepiej jakąś miłą Francuzeczkę, aby chłopiec nauczył się po francusku, aby skorzystał nieco ze swego pobytu w kraju „demokracji i wolności” – a Ty mu raisz tymczasem jakąś tam Hiszpankę z Tangeru czy Marokka. Tadzio to jest przecież solidny mieszczuch, przyzwyczajony jest do regularnego obiadku, śniadanka i dupci[,] nocniczka pod łóżkiem – a tu nagle robicie z niego cygana, birbanta czy bon viveura. Rozumiem, że sytuacja jest przykra, że trudno w obecnej chwili liczyć na jakieś przyjemne przemiany polityczne czy duchowe – ale przecież są jeszcze przyzwoite dupy w Paryżu? Więc po co Tadziowi swatacie kosztowne wywłoki?
W każdym razie jestem szczerze zadowolony, że wasze ponure nastroje uległy zmianom. Już teraz Tadzio na pewno nie będzie za Baudelairem przyzywał śmierci, nie będzie prowadzić ponurego żywotu mizantropa. Na to nie trzeba było wyjeżdżać z Warszawy do Paryża. Na ul. Chłodnej można było doskonale czytać francuskich fin de siecle-istów i oddawać się dekadenckim nastrojom, szczególnie aktualnym w tak przyjemnej koniunkturze politycznej jak obecna. Z tymi Żydami, o których Tadzio pisał[,] to nie było tak strasznie, jak on to przedstawił. Były trupy – ale nie tyle. Może 5 – 1o. Ale nie dziesiątki czy setki. Mimo wszystko sytuacja Żydów w Polsce nie jest najlepsza. Ozon przygotowuje obecnie specjalne ustawy antyżydowskie. Żydów podzieli się na 4 kategorie. Do I[-]ej, mającej pełne prawa obywatelskie, będą należeć kombatanci, uczestnicy walk o niepodległość oraz neofici, którzy przyjęli chrzest przez 1926. Do II[-]giej (ograniczone prawa obywatelskie) – ci, którzy otrzymali krzyże zasługi itp. odznaczenia. Do III[-]ciej zrodzeni z Żydów, zamieszkałych w Polsce od czasów zamierzchłych. IV kategoria zostanie pozbawiona całkowicie praw. Są to Żydzi, którzy osiedlili się w Polsce na skutek ograniczenia praw Żydów w Rosji (1878 r.). Jednym słowem plotki niewesołe. Podobne przyjemności nie czekają Was jeszcze na razie w Paryżu. Choć to też nastąpi [to zdanie dopisane odręcznie]. A propos żydów i nieżydów… Felicja od niedzieli już jest Joanna. Pokropiono ją [od tego miejsca – drugiej strony – treść zapisana odręcznie] i chodzi dumna, jakby ją nie wiem, co za szczęście spotkało. Zapomina, że procenty z tego czynu mieć będą dopiero jej wnuki. [obok dopisek zielonym piórem Felicji:] (???) W każdym bądź razie nie jest wesoło. Byłbym b. szczery, gdybym powiedział, że jest b. smutno. I dlatego szczerze Wam zazdroszczę, z [tu ta część listu urywa się]
Hallo! Tu Felka. Przypadkiem znalazłam list tego skurwysyna Trossa w szufladzie i dopisuję parę słów. Jestem co prawda Joanna, ale wcale nie chodzę dumna z tego powodu. Grynsztajn pisze o tem, żeby zapełnić kawałek papieru. W ogóle do tego faktu nie przywiązuję żadnej wagi i nie myślę przy tem ani o sobie, ani o swoich wnukach.
Co w Warszawie, to Wam Grynsztajn napisał. W Grudziądzu też nic specjalnie ciekawego poza tem, że Zdzisław chodzi na rauty z m[arszałkiem] Rydzem Śmigłym i zdaje się, że się tem przejmuje. Skrobnijcie do niego. Grudziądz, Sienkiewicza 9 m. 5. Życzę Wam powodzenia i dobrego humoru. W Warszawie jest raczej smutno. Całuję Tadzia i powiedzcie mu, że mi niesłychanie brakuje [go]w Warszawie. Myślę, że on to należycie zrozumie. Całuję Ciebie i Gutę i mimo, że Joanna – pozostaję zawsze oddana i kochająca Ruda Felka
Teraz znów ja – Tross. „Moja” sekretarka Felka napisała Wam od siebie – a teraz ja dalej swoje… Przestaje on[a] już być moją sekretarką, bo u nas w biurze nie zatrudnia się mężatek…
Do Tadzia:
Najbliższy numer „Gł. Gosp.” poświęcony będzie perturbacjom gospod. wywołanym ostatnimi wypadkami politycznymi. Napisz jakiś artykuł na ten temat i odpowiednio dobierz zgodny z tym zagadnieniem przegląd prasy. Dlaczego kretynie nie piszesz do „Naszego Przeglądu”. Z ostatniej chwili: Dowiedziałem się przed chwilą, że siedzi Mietek Bibr. Przedwczoraj go wzięli… Dlaczego – jeszcze nie wiem. (Nie mów nic o tym Belusi [?]).](/brepo/panel_repo/2024/03/27/clpxqf/contain-360-1000-max-mpolin-a50-1-128-001.jpg "MPOLIN-A50.1.128")
List do Emila Rosensteina, Gustawy Rosenstein (?) i Tadeusza Perla
1938 — 1939
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Fotografia przedstawiająca kobietę pomiędzy pniami drzewa oraz mężczyznę stojącego przed nią
Jest częścią kolekcji: Pamiątki Marjem z d. Żelaznej i Hilela Poznera
Nota popularyzatorska
Fotografia plenerowa, ukazująca kobietę pomiędzy pniami drzewa i mężczyznę przed nią, w białej koszuli z kwiatem lub gałęzią w ręku (całopostaciowe ujęcie na wprost).
Kobieta to być może ta sama osoba, która widnieje na zdjęciu MPOLIN-M48.1.19 w kolekcji (przyjaciółka z Głównego Domu Schronienia, zob. również zdjęcie grupowe MPOLIN-A48.1.29 - stojąca w lewym górnym rogu?). Mężczyzna – może to Mordka (Józef) Englender (por. MPOLIN-A48.1.5, 1.17, 1.33, por. MPOLIN-A48.1.32)?
Datowanie na podstawie podpisu na rewersie, wskazującego jako dzień wykonania zdjęcia Zielone Świątki 1931. W roku 1931 święto to nabrało charakteru oficjalnego, obchodzono je po raz pierwszy jako ,,święto ludowe” (obchody łączono z wiecami ludowymi, zob. np. ,,Ruch ludowy na Lubelszczyźnie. Materiały sesji naukowej, zorganizowanej przez WK ZSL w Lublinie”, Lublin 1965, s. 107; por. np. Jan Madejczyk, ,,Wspomnienia”, Warszawa 1965, s. 186).
Zdjęcie jest wyblakłe, odbite nieco krzywo, z wadami wywołania w dolnej części awersu. Rogi krawędzi nieznacznie zaokrąglone. Wady wywołania są podobne do tych widocznych na innych zdjęciach w kolekcji pochodzących z atelier ,,Miller”.
Sygnatury i napisy:
Napis: w lewym górnym i prawym dolnym rogu rewersu; fioletową kredką? - pismo nieco pochyłe, litery kształtne, napis tą samą ręką co na zdjęciu MPOLIN-A48.1.19 - może to pismo samej Mani Żelaznej?: Zatrzebie[?] 1931 r. || Zielone Świątki
Informacje o obiekcie
Informacje o obiekcie
Autor / wytwórca
nieznany
Rodzaj obiektu
fotografia
Technika
fotografia czarno-biała
Tworzywo / materiał
papier fotograficzny
Pochodzenie / sposób pozyskania
darowizna
Czas powstania / datowanie
1931-05-24
Miejsce powstania / znalezienia
powstanie: Warszawa (województwo mazowieckie)
Numer identyfikacyjny
MPOLIN-A48.1.20
Lokalizacja / status
obiekt nie jest teraz eksponowany
Może Cię również zainteresować:
-
-
Fotografia grupowa przed schodami katedry św. Piotra i Pawła w Zawierciu
1920 — 1929
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
-
Wieszak ramiączko
1. połowa XX wieku
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
-
Wnętrza
93 obiektyodkryj ten TEMAT
zobacz KOLEKCJĘ tego muzeumMuzeum – Zamek w Łańcucie
-
Pieniądze szczęścia nie dają
7 obiektówodkryj tę ŚCIEŻKĘ
Ścieżka edukacyjna