Tarczka bursztynowa typu Płonia; zawieszka bursztynowa; dysk solarny

Tarczka bursztynowa w formie kolistego dysku z otworem po środku stanowi jeden z bardziej intrygujących zabytków archeologicznych. Z uwagi na kształt i złocistomiodowy kolor ten typ zawieszek interpretuje się jako dyski solarne symbolizujące kult słońca. Przytroczona do długiego rzemienia noszona była na szyi, zapewne jako amulet chroniący przed złymi mocami lub jako idol będący wyobrażeniem bóstwa. Zawieszka wraz z glinianymi naczyniami i grocikami z krzemienia stanowiła wyposażenie grobu z pochówkiem szkieletowym, z którego przetrwały tylko pojedyncze zęby. Cmentarzysko, z którego pochodzi prezentowany zabytek znane było już przed 1945 rokiem, ale wykopaliska przeprowadzono tu dopiero w latach 1990–1992, w związku ze wzmożoną eksploatacją piasku i tym samym niszczeniem stanowiska. Badaniami kierowali pracownicy Muzeum Narodowego w Szczecinie z udziałem studentów archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz mieszkańców Barnisławia. W wyniku podjętych wówczas prac udało się uratować ponad 100 obiektów, wśród których przeważały groby ciałopalne ludności kultury łużyckiej nad kilkoma grobami z przełomu neolitu i wczesnego brązu. Z terenu Pomorza Zachodniego i Środkowego znanych jest zaledwie kilka bursztynowych dysków solarnych. Poza okazem z Barnisławia, sześć odkryto jeszcze przed drugą wojną w miejscowościach Słonowice, Szczecin-Śmiardowo, Borne, Budowo, Węgornik i Szczecin-Płonia.

Dorota Kozłowska