Paciorek dwustożkowaty z Lubowidza

Paciorek stanowił element bogatego wyposażenia grobu szkieletowego nr 268 na cmentarzysku kultury wielbarskiej w Lubowidzu (województwo pomorskie), które datuje się na fazę B1-C1a okresu wpływów rzymskich. Był to zapewne grób kobiecy, do którego wraz ze zmarłą złożono kolię paciorków szklanych, bursztynowych oraz z dwóch identycznych srebrnych paciorków, w tym prezentowanego tutaj egzemplarza. Ponadto w grobie zdeponowano także dwie fibule, sprzączkę i okucia pasa, parę przęślików, fragmenty zamka szkatułki z kluczem do niego oraz kubek gliniany.

Cmentarzysko w Lubowidzu zostało odkryte przypadkowo w 1898 roku na terenie miejscowej żwirowni. Regularne badania wykopaliskowe miały jednak miejsce dopiero w latach 1938–1939. Z ramienia Pommersches Landesmuseum w Szczecinie kierował nimi doc. dr Helmut Agde (1909–1940), archeolog i wykładowca wyższej szkoły nauczycielskiej w Lęborku. Przebadano wówczas łącznie 75 arów stanowiska i wyeksplorowano 308 grobów, w tym 241 pochówków szkieletowych oraz 60 w obrządku ciałopalnym.

Zabytki, które znajdywano przypadkowo kilka lat przed podjęciem badań wykopaliskowych inwentaryzował Eduard Stielow (czynny około 1925–1946), dyrektor Powiatowego Urzędu Opieki Społecznej, a w latach 30. XX wieku także opiekun zabytków w powiecie lęborskim. Materiały odkryte w latach 1898, 1926, 1932, 1934 i 1938 przekazano albo do Pommersches Landesmuseum w Szczecinie albo do Westpreussisches Provinzial-Museum w Gdańsku. Częściowo opublikowano je w lokalnym periodyku „Heimatkalender für den Kreis Lauenburg in Pommern”. Pierwsze monograficzne opracowanie cmentarzyska w Lubowidzu powstało w 1938 roku. Była to praca semestralna H. J. Freyrata napisana pod kierunkiem Agdego. Kolejne opracowanie materiałów z Lubowidza autorstwa Hermanna Hinza (1916–2000), jednego z przedwojennych opiekunów zabytków ukazało się w 1969 roku. Natomiast pełna monografia wyników badań cmentarzyska napisana przez polskiego badacza Ryszarda Wołągiewicza (1933–1944), wydana została w serii Monumenta Archaeologica Barbarica w 1995 roku.

Bartłomiej Rogalski