Pejzaż

Jacek Malczewski w 1873 roku przerwał edukację gimnazjalną i zapisał się do Szkoły Sztuk Pięknych. Początkowo pobierał nauki pod kierunkiem Władysława Łuszczkiewicza, a następnie Jana Matejki. W tym czasie brał udział w Wystawie Światowej w Wiedniu. W 1876 roku pojechał do Paryża i rozpoczął studia w klasie Charles’a Ernesta Lehmanna w tamtejszej Szkole Sztuk Pięknych. W 1877 roku z powodu braku funduszy zmuszony był do powrotu do kraju, gdzie po letnich plenerach zapisał się do klasy Matejki. W 1878 roku odszedł z pracowni swojego dotychczasowego mistrza, wyrażając tym samym niezgodę na jego wizję sztuki – nie było mu bliskie malowanie patriotyczne w stylu historyzującym. Malarz opisywał swoje rozumienie polskości, a co za tym idzie też patriotyzmu, na tle twórczości Wyspiańskiego: „Pragnąłem inaczej wyrazić pierwiastek narodowy mojej sztuki. Był on dla mnie zawsze najsilniejszym bodźcem do pracy. Niech mi pan wierzy… gdybym nie był Polakiem, nie byłbym artystą. Z drugiej strony nie zacieśniałem nigdy polskości mojej sztuki do pewnych wąskich, z góry nakreślonych ram. Wyspiański np. ograniczył pojęcie polskości do jednego miejsca. Często powadził mnie na Wawel i mówił: »To jest Polska«. Tymczasem ja mu zawsze tłumaczyłem, że Polska to te pola, miedze, wierzby przydrożne, nastrój tej wsi o zachodzie słońca, ta chwila tak jak teraz – to wszystko jest bardziej polskie niż Wawel, to jest to, co artysta-Polak powinien się przede wszystkim wyrazić” (Jan Brzękowski, Jacek Malczewski o sobie, „Wiadomości Literackie” 1925, nr 30, s. 163). Pragnienie przedstawienia polskości poprzez poszukiwanie jej specyficznego wyglądu i próbę oddania go widoczne jest między innymi w krajobrazie ze szczecińskich zbiorów. Widok z okna (1906) to dość nietypowe płótno w ouvre artysty, rzadko bowiem malował czyste pejzaże, najczęściej stanowiły one tylko tło dla innych scen znajdujących się w centrum. Widok ukazuje za łąką, na pierwszym planie dwie grupy drzew, po lewej stronie widoczne jest wzniesienie z jasną plamą piasku, po prawej zaś ciemnoniebieska płaszczyzna wody. Na jasnoturkusowym niebie unoszą są białe i liliowe obłoki. Na przedplanie namalowana została chłodna zieleń zarośli. Po lewej stronie, pod lasem, znajduje się mała sylwetka postaci kobiecej w długiej sukni.

Beata Małgorzata Wolska