Świątynia Sybilli w Tivoli - mozaika

Plakieta z widokiem świątyni Sybilli wykonana została w technice mikromozaiki (mosaici in piccolo, mosaico minuto), która – podobnie jak klasyczna mozaika – polega na tworzeniu obrazu z różnych kolorystycznie, drobnych, twardych elementów. Jak sugeruje nazwa, mikromozaiki różniły w stosunku do swej macierzystej techniki znacznie zredukowaną skalą. Obraz układany był z drobnych, najczęściej czworobocznych form. Były one otrzymywane poprzez odpowiednie krojenie cienkich pasków nieprzezroczystego szkła (smalti filati), o plastycznej strukturze. Gotowe drobne elementy były układane w projektowany obraz na odpowiednio przygotowanej płaskiej podstawie zamkniętej ramą, pokrytej wewnątrz masą scalającą (kitem). Technika została opracowana w ostatniej ćwierci XVIII wieku w Rzymie, gdzie – w Watykanie – działało Studio del mosaico, wykonujące wysokiej klasy prace w technice mozaiki na rzecz dekoracji bazyliki św. Piotra. Twórcą, któremu przypisuje się opracowanie nowej sztuki był Giacomo Raffaelli (1752-1836), wkrótce jednak mikromozaika stała się jedną z popularniejszych gałęzi rzymskiego rzemiosła. Prace z widokami starożytności rzymskich (a także widoków i scen opartych na motywach przyrodniczych) realizowało wielu rzemieślników, których warsztatu skupione były wokół placu hiszpańskiego.

Świątynia Sybilli w Tivoli to właściwie świątynia Westy, wzniesiona w  I w. p.n.e. Zachowana w stanie częściowym, jako wpisana w malowniczy krajobraz ruina, jest przykładem mistrzostwa architektury starożytnego Rzymu. Jej forma, oparta na planie koła, nawiązuje do świątyni Herkulesa (dawniej Westy) na rzymskim Forum Boarium. Forma świątyni z Tivoli, mimo, że niekompletna, była wzorem dla wielu pawilonów, które wznoszone były w  XVIII wieku w Europie. Rodzimym przykładem jest Świątynia Sybilli w Puławach, wzniesiona w latach 1798-1801 na zlecenie Izabelli z Flemmingów Czartoryskiej, jako pierwsze Muzeum narodowe w Polsce.

Obrazy „malowane” mikromozaiką łączyły w sobie kilka poszukiwanych przez XVIII-wiecznych turystów z północnej Europy komponentów; stanowiły zarówno ikonograficzny dokument tego, co pozostawało w polu zainteresowań przybywających na Grand Tour – sztukę antyku. Jednak ich funkcja nie sprowadzała się tylko do pamiątkarskiej, ponieważ same w sobie były wysokiej klasy przedmiotami artystycznymi.

Rzym, Grand Tour, arystokracja, pamiątka, rzemiosło, starożytności, Giacomo Raffaelli, świątynia, Tivoli, Izabela z Czartoryskich Lubomirska, Aleksandra z Lubomirskich Potocka, Stanisław Kostka Potocki