Sosjerka

Założona przez hrabiego Jacka Małachowskiego Fabryka Porcelany w Ćmielowie jest jedną z najstarszych manufaktur w Polsce. I choć przez ponad dwa wieki istnienia przeszła wiele przeobrażeń organizacyjnych, to do dziś stanowi rzadki przykład ciągłości produkcyjnej jednej fabryki, a tym samym może wciąż zachwycać swoimi wyrobami.

W Ćmielowie popularna stała się produkcja fajansowych garniturów stołowych oraz figurek, do których dekorowania zaczęto stosować technikę druku miedziorytniczego. Pochodzący z Archiwum Szczuczyńskiego z lat 1849–1850 i znajdujący się w zbiorach Biblioteki Książąt Czartoryskich w Krakowie zachowany rachunek pozwala nam określić nawet datę jej wprowadzenia. Ponadto liczba zachowanych ćmielowskich wyrobów fajansowych z dekoracją drukowaną świadczy o tym, że ich produkcja była niezwykle popularna.

W manufakturze wytwarzano naczynia, którym nadawano zdobienia inspirowane wzorami fajansów angielskich o przyjętym i popularnym wówczas jedno- oraz dwubarwnym układzie. Nie dziwi zatem fakt, iż zdobienia na półmiskach, talerzach, ażurowych koszyczkach czy dzbankach i sosjerkach odwoływały się do motywów roślinnych o wręcz tapetowym charakterze. Przykładem może być tu sosjerka, której korpus połączony jest z podstawką, o bardziej dekoracyjnej formie, pochodząca ze zbiorów Muzeum Narodowego w Lublinie. Naczynie w całości pokryte jest niebieską, drukowaną dekoracją tapetową, której wprowadzenie Bolesława Kołodziejowa i Zbigniew M. Stadnicki datują na czasy Cybulskiego (Zakłady Porcelany „Ćmielów”, Kraków 1986, s. 21). Sosjerka z zewnątrz jest podzielona puklowaniami podkreślającymi wykrój brzegu, z mocno wzniesioną i rozszerzoną partią wylewu oraz wysokim – umieszczonym po przeciwnej stronie – uchwytem w kształcie egzotycznej ptasiej głowy osadzonej na wygiętej i rozszerzonej ku dołowi szyi o plastycznie podkreślonym upierzeniu. Taka forma sosjerki nie jest jednak wzorem powstałym w ćmielowskiej manufakturze. Naczynia o zbliżonym kształcie produkowano bowiem w wielu europejskich fabrykach porcelany.