Rzeźbiarz - portret

Zdaje się, że w obrazie wykończoną partią jest tylko głowa przedstawionego mężczyzny. Z mroku wydobywa ją jasne światło, które pozwoliło na szczegółową charakterystykę modela. Malowane małym pędzelkiem skóra twarzy i siwiejący zarost uszlachetniają tą część obrazu i sprawiają, że modelunek światłocieniowy jest wiarygodny. Rzeźbiarza uchwycono w chwili wytchnienia, w przerwie od pracy, na co wskazuje młot i dłuto dzierżone przez niego w dłoniach. W jego wzroku widać twórczą pasję – z pewnością pracuje nad nadaniem wizji artystycznej kształtów realnych. Kolor ubrania zlewa się z tłem. Zawężona paleta barw ogranicza się do odcieni brązu i szarości. Materia malarska dzieła jest gęsta, a powierzchnia pokryta spękaniami.

Samo wnętrze atelier i ukazanie artysty podczas tworzenia dzieł z biegiem czasu stawało się coraz częstszym tematem w malarstwie. Do wizerunków tego typu należy np. przedstawienie św. Łukasza przy pracy nad wizerunkami Madonny z Dzieciątkiem. Z czasem motyw ten zyskał popularność, wyzwolił się spod konwencji alegorii czy symboliki i wydatnie przesunął w stronę realizmu. Obrazowi wilanowskiemu nie przypiszemy raczej znaczeń symbolicznych. Kompozycja, sposób malowania i bezpośredniość podejścia do modela skłania nas raczej do uznania, iż oglądamy rzeczywiście kadr z życia artysty.

W zbiorach wilanowskich znajduje się portret starca (alchemik, Wil. 1454), określony jako dzieło szkoły niemieckiej, który stylistycznie, sposobem malowania i kompozycją jest bardzo zbliżony do omawianego obrazu.

Obraz pochodzi prawdopodobnie z kolekcji Aleksandry i Augusta Potockich.