Popiersie Didii Clary

Didia Clara była córką jednego z najkrócej panujących - zaledwie 2 miesiące - cesarzy rzymskich Didiusa Julianusa. Didia Clara, była podobno jedną z najpiękniejszych kobiet w Rzymie. Po zdobyciu tronu ojciec nadał tytuł augusty zarówno swojej żonie Manlii Scantilli, jak i ich córce, którą szybko wydał za mąż za Sekstusa Korneliusza Repentiusa, pochodzącego z wpływowej rodziny senatorskiej. Po usunięciu ojca z tronu Didia Clara została oszczędzona, ale jej los jest nieznany.

Prezentowany obiekt to wycisk gemmy - owalny, wypukły na lekko wklęsłym tle, obwiedziony ostrą krawędzią z płaskim marginesem. Didia Clara sportretowana została z prawego profilu. Kobieta ma włosy upięte w kok, widoczny jest także fragment sukni z dekoltem i narzucony na ramiona szal. Wycisk jest identyczny jak opisany w „Dactyliothecae universalis” Philippa Daniela Lipperta.

Gemma to kamień szlachetny lub półszlachetny w kształcie okrągłej lub owalnej płytki ozdobiony reliefem. Gemma z reliefem wklęsłym to intaglio (albo integlia), z reliefem wypukłym - kamea. Wykonywane z cennych  kamieni o zróżnicowanym warstwowo  kolorycie, urzekały pięknem i precyzją wykonania. Były używane jako elementy  biżuterii, zdobiły naszyjniki, medaliony, pierścienie, bransolety, tabakierki, szkatułki, zegary, kabinety, itp. Na ich cenę rynkową składała się wartość użytego kamienia, jego opracowanie oraz jubilerska oprawa.

Stanisław Kostka Potocki gromadził swą kolekcję gemm w ramach prowadzonych przez niego badań nad sztuką starożytną, opublikowanych w dziele O sztuce u dawnych czyli Winkelman Polski, wydanej w Warszawie w 1815 roku.

Do celów studyjnych nad ikonografią antyczną służyły badaczom i kolekcjonerom zestawy kopii gemm, wykonywanych ze specjalnie przeznaczonych do tego celu past, tzw. wyciski.  Były one wiernymi odbitkami reliefu  i  kształtu gemm, lecz nie uwzględniały zróżnicowania kolorystycznego. Obecnie w zbiorach wilanowskich znajdują się tylko wspomniane wyciski gemm, pozostałości  warsztatu naukowego S. K. Potockiego, natomiast jego kolekcja uległa rozproszeniu.

W zespole 239 zachowanych wycisków wyróżnić należy trzy grupy obiektów. Pierwsza, to wyciski gemm antycznych. Drugą i trzecią  grupę stanowią wyciski  kopii gemm antycznych i kamieni wykonanych  na wzór  starożytnych.

Oryginalne gemmy z daktylioteki Lippert’a znajdziesz tutaj: gemma 1, gemma 2;

Ilustracja pochodzi z Wikipedii (ze zbiorów Musée du Louvre);

Opracowanie: Ewa Jakubowska-Smagieł, dr Ewa Mostowicz-Kapciak, Martyna Miroszewska (na podstawie materiałów Agaty Małkowskiej)