Ryszard Górecki. Zwierzęta w Powstaniu Warszawskim

Zwierzęta w Powstaniu Warszawskim to jedna spośród dziewięciu książek-obiektów Ryszarda Góreckiego (1956– ) zrealizowanych w ramach serii Edycje. Wydawnictwo Niewidzialny Znak. Podobnie jak pozostałe prace z tego cyklu, powstała w efekcie artystycznej manipulacji i inteligentnej gry z odbiorcą. Górecki oferuje nieistniejącą książkę, wydaną przez wymyślone przez siebie fikcyjne wydawnictwo, w której analizuje prowokacyjny, podany w przewrotny sposób temat. Całości dopełnia zaskakująca, ironiczna ingerencja w fotografię dokumentalną z powstańczej Warszawy. Dzięki komputerowemu fotomontażowi grupie żołnierzy-powstańców towarzyszy tu słoń bojowy i małpka uzbrojona w ręczny granat.

Komentując swoje antywojenne realizacje artysta podkreśla, że sięga w nich często po taktykę oswojenia i ośmieszenia militaryzmu i wojskowości, które w narodowych kontekstach są przedmiotami dumy, a nawet świętością. Krytyczna postawa wobec powstania warszawskiego jest w polskim dyskursie historycznym i politycznym marginalizowana i budzi duże społeczne emocje. Praca Góreckiego kontrapunktuje dominujący sposób postrzegania i wizualizowania doświadczenia powstańczego. Jest inteligentnym, zaczepnym pomysłem negującym wyłączenie z obszaru krytycznej refleksji nawet najbardziej wrażliwych obszarów doświadczeń wspólnotowych.

Magdalena Lewoc