Aureus

Mennictwo rzymskie w okresie cesarstwa było zdecentralizowane i prowadzone w kilkunastu miastach rozległego imperium. Władcy zastrzegli sobie emisję pieniądza z kruszców szlachetnych, zaś bicie monety brązowej pozostawiono w rękach senatu i miast. Na aureusach widnieje z reguły wizerunek cesarza i personifikacje cnót lub idei. Portrety władców otacza tytulatura, która zawiera oprócz imienia i tytułu, często liczbę lat władzy trybuńskiej (TR P), a także piastowanych przez niego konsulatów (COS). Elementy te są bardzo istotne dla ustalenia czasu wybicia monety.

Prezentowany aureus wpisuje się w kanon stosowanych w tym okresie wyobrażeń i legend umożliwiających datowanie. W latach 161–169 cesarstwem rządził Marek Aureliusz wspólnie z przybranym bratem Lucjuszem Werusem. Mimo oficjalnej równości, Werus miał niższą pozycję. Na monecie wyobrażony został Lucjusz Werus i bogini Salus. Portret cesarza odznacza się dużym realizmem i walorami artystycznymi, porównywalnymi z jego ówczesnymi posągami. Bogini Salus jako patronka zdrowia i ocalenia przedstawiona została z atrybutami: berłem, paterą i wężem, który ze względu na linienie symbolizował samoodnowę życia i ozdrowienie. Kult Salus w okresie panowania Marka Aureliusza (161–180) nabrał szczególnego znaczenia. Źródłem problemów była zaraza (ospa, tyfus) przywleczona z kampanii bliskowschodniej, która dziesiątkowała Rzymian. Prawdopodobnie śmierć Lucjusza Werusa w 169 roku była spowodowana nawrotem epidemii. Na prezentowanym aureusie – Salus otoczona jest napisem: SALVTI AVGVSTOR TR P III/ COS II („zdrowiu augusta w trzecim roku sprawowania władzy trybuna ludowego / za drugiego konsulatu”).

Prezentowany aureus jest unikatem, jest to jedyny taki okaz znaleziony w Polsce (Przelewice, pow. pyrzycki). Otwór przebity nad głową cesarza jest świadectwem adaptacji złotej monety przez ludy barbarzyńskie, a portret cesarza musiał odgrywać istotną rolę, przypuszczalnie jako symbol przynależności do lokalnych elit.

Genowefa Horoszko