Lalka teatralna Ton Fa (opiekun/patron męskiej części Kamalen Ton)

Lalka teatralna (marionnette) mocowana do stelaża okrytego tkaninami, pod którym ukrywa się lalkarz-animator, trzymający często w dłoniach wyrzeźbione drewniane ręce, jest elementem tradycji teatralnej Sogo bò występującej w regionie Ségou, w południowo centralnej części Republiki Mali. Przedstawia opiekuna męskiej części stowarzyszenia młodych Kamalen Ton.

Stowarzyszenie jest właścicielem lalek i odpowiada za organizację przedstawień. Należą do niego wszyscy młodzi chłopcy i dziewczęta, którzy przeszli już inicjację. Pozostają członkami stowarzyszenia do zamążpójścia (jak to jest w przypadku dziewcząt) lub do ukończenia 40 lat. Obecnie zdarza się, że starsze zamężne kobiety, które są wyjątkowo dobrymi śpiewaczkami, pomimo wieku i swojego statusu nadal są aktywnymi członkiniami Kamalen Ton. To samo dotyczy mężczyzn, którzy pozostają o wiele dłużej w szeregach stowarzyszenia, nawet jeżeli nie odgrywają w nim ważnej roli. W każdej wiosce jest zazwyczaj jedno takie stowarzyszenie, choć w niektórych, naprawdę dużych, może być ich więcej.

Ton kładzie nacisk na rozwój fizyczny członków, nabywanie wiedzy o kulturze, pełni też ważną rolę w procesie socjalizacyjnym. Młodzi podzieleni są na kilka grup wiekowych, zwanych flan-bolo (lub flamakew). Kamalen ton ma swojego przywódcę, którym jest jeden ze starszych mężczyzn cieszący się autorytetem – ton-tigi („szef ton”). Finansowanie działalności rozrywkowej ton pochodzi ze składek członkowskich oraz pieniędzy uzyskanych za pracę, którą młode kobiety i mężczyźni wykonują na rzecz swojego stowarzyszenia.

Lalka Ton Fa występuje w parze z Ton Ba (MNS/AF/5900). Tańcząc razem wychwalają wspólną pracę kobiet i mężczyzn oraz podkreślają harmonię społeczną.

Dar Oleńki Darkowskiej-Nidzgorskiej i Denisa Nidzgorskiego-Gordiera.

Ewa Prądzyńska