Bitwa pod Warszawą - dzień 1 

Jest to pierwsza z rycin 3-częściowego zestawu, który składa się na zapis graficzny bitwy toczącej się w dniach 28-30 lipca pod Warszawą, na prawym brzegu Wisły, w okolicach Pragi, Bródna i Białołęki, w roku 1656, w trakcie potopu szwedzkiego. Naprzeciw wojskom polskim stanęły zjednoczone siły szwedzko-brandenburskie pod dowództwem samego Karola Gustawa, króla Szwecji. Legenda zawarta w kartuszu oraz objaśnienia na wstędze umieszczonej pod sceną opisują wydarzenia tego dnia oraz jego uczestników. Wśród nich wojska polskie i litewskie, siły szwedzkie – konkretne postaci, które nimi dowodziły, w tym samego króla Karola Gustawa, elektora brandenburskiego, a także – niesławnie zapisanego w historii – Bogusława Radziwiłła.

Cykl ukazujący bitwę pod Warszawą pochodzi z publikacji Samuela Pufendorfa pt. De rebus a Carolo Gustavo… gestis commentatoriorum libri septem, (wyd. w Norymberdze 1696 r.), dokumentującej wojenne dokonania króla Szwecji. Publikacja zawiera obszerną ilość rycin na podstawie rysunków obecnego w Polsce w czasie potopu Erika Jönsona Dahlbergha (1625-1703), pełniącego funkcję generalnego kwatermistrza wojsk szwedzkich. Wykonane przez niego rysunki ukazujące sceny walk, plany i widoki miast, choć realizowane na potrzeby wrogiej armii, stanowią dziś nieocenione źródło informacji na temat XVII-wiecznej Polski. Rycina ukazująca dzień pierwszy bitwy nie jest sygnowana, wykazuje jednak cechy jego sztuki. Potwierdzeniem autorstwa może być zachowany szkic koncepcyjny do ryciny, na którym widnieje odręczny podpis szwedzkiego kronikarza, rysownika oraz wojskowego.

Omawiany cykl, z którego pochodzi prezentowana rycina to również ciekawy dokument-pamiątka w kontekście biografii Jana III. Bitwa pod Warszawą to wydarzenie, które było pierwszym i chwalebnym wystąpieniem nowo mianowanego chorążego koronnego, Jana Sobieskiego, tuż po jego przejściu na stronę sił polskich oraz króla Jana Kazimierza, po wsparciu udzielonym na początku wojny polsko-szwedzkiej Karolowi Gustawowi.

Cykl, potop szwedzki, Karol Gustaw, Jan Kazimierz, Jan Sobieski, Samuel Pufendorf, rycina, rysunek