Oblężenie Torunia w 1703

Uwieczniona na rycinie scena jest dokumentacją kolejnego epizodu z tzw. III wojny północnej, która toczyła się na terenach Rzeczpospolitej na początku XVIII wieku (por. noty obiektów, np. Wil.4272 – Bitwa pod Kaliszem, Wil.4373 – Widok Krakowa z nieukończonymi fortyfikacjami, Wil.4275 – Widok Rawicza w Wielkopolsce, Wil.4277 – Oblężenie zamku w Birżach). Stronami w czasie wojny były wojska szwedzkie pod dowództwem Karola XII oraz zrzeszone wojska sasko-polskie oraz rosyjskie, a z początku także duńskie. Rzeczpospolita, choć nie była stroną konfliktu, przez osobę Augusta II, który jako król Polski i Litwy (od 1696), pozostawał jednocześnie elektorem saskim, stała się teatrem walk. Oblężenie miasta Torunia uwiecznione na rycinie było atakiem wojsk szwedzkich, które rozpoczęło się 26 maja, pod dowództwem generała Magnusa Stenbocka (1665-1717). Toruń był przygotowany do oblężenia i obsadzony wojskiem saskim. Mimo podjętej obrony, wojska szwedzkie konsekwentnie przybliżały ostrzał do murów miejskich, biorąc za cel ataku nie tylko stanowiska wojskowe, ale także cywilne. 13 października zapadła decyzja o kapitulacji, a następnie Toruń został zajęty przez Szwedów. Władze miejskie oraz mieszkańcy zmuszeni zostali do wypłaty ogromnej kontrybucji na rzecz zwycięzców, zwyczajową praktyką dokonywane były też liczne grabieże. Toruń był kolejnym strategicznie istotnym miastem – po Warszawie, Krakowie i Poznaniu – zdobytym przez wojsko Karola XII. Miało to m.in. znaczenie w świetle kontroli jednego z kluczowych kanałów aprowizacyjnych i gospodarczych dla Augusta II – Wisły.

Scena ukazuje ostrzał obwarowanego miasta prowadzony od wschodu, północy i zachodu. Od południa, naturalną osłoną twierdzy pozostaje zaznaczone i opisana Wisła (Vistula Fluvius). U góry znalazł się kartusz tytułowy z krótkim opisem wydarzeń, na dole, na iluzjonistycznej tkaninie (podpiętej po środku) figuruje legenda, która pod znakiem liter, wyjaśnia istotne w kontekście oblężenia miejsca (bastiony, szańce, wieże, a także świątynie Torunia). Rycina pochodzi z 42 częściowej serii planów miast i warowni z początku XVIII wieku, zatytułowanego Differents plans de fortifications, batailles, et vuës de differentes villes, gdzie figuruje pod numerem 12.

Wojna północna, Szwecja, Saksonia, Karol XII, August II, oblężenie, Magnus Stenbock, Wisła