Rozeta z kołpaka księcia Franciszka I (1577 - 1620)

Komplet trzynastu rozet stanowiący ozdobę otoku kołpaka Franciszka I należał, podobnie jak inne klejnoty tego władcy znajdujące się w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie, do wyposażenia grobowego księcia. Odkrycia w szczecińskiej krypcie dokonano w listopadzie 1946 roku podczas odgruzowywania zamku książąt pomorskich zniszczonego w czasie wojennych bombardowań. Spośród czternastu sarkofagów znajdujących się w krypcie tylko dwa zachowały się w całości. W jednym z nich, należącym do księcia Franciszka, odkryto pełen zestaw biżuterii, w której pochowano władcę: ozdoby kołpaka (egretę i 13 rozet), wisiory, bransolety, pierścienie i przyszywane do stroju drobne ozdoby zwane pontalikami.

Ubiór księcia, zgodnie z protokołem z otwarcia trumny, zachował się w złym stanie i zabezpieczono z niego jedynie kołpak, rozety do obuwia spięte złotymi rozetkami oraz trzy fragmenty złotej koronki stanowiącej wykończenie podwiązek. Jak w całości wyglądał strój, w którym pochowano księcia wiemy jednak na podstawie relacji z ceremonii pogrzebowej oraz materiałów ikonograficznych. W zbiorach kolegiaty w Merseburgu zachował się całopostaciowy portret księcia Franciszka I na marach, który – mimo niewielkich rozmiarów – szczegółowo ukazuje zarówno kompozycję stroju, jak też rodzaj tkanin i wygląd poszczególnych precjozów.

Kosztowności znalezione w sarkofagu Franciszka I zdeponowano najpierw w sejfie Narodowego Banku Polskiego, a później trafiły na wiele lat do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. Do szczecińskiego muzeum klejnoty Franciszka powróciły dopiero w 1969 roku.

Monika Frankowska-Makała