Zegar szafkowy podłogowy

Szafkowe zegary podłogowe narodziły się w Anglii w połowie XVII wieku i szybko zdobyły popularność. W następnym stuleciu moda na ten rodzaj czasomierzy rozprzestrzeniła się już w całej Europie. Napędem zegara są dwa obciążniki, które uruchamiają mechanizm dzięki sile ciężkości. Umieszczenie mechanizmu na szczycie wysokiej szafki wydłuża czas jego pracy, dzięki czemu wystarczy nakręcić zegar raz w tygodniu. Znaczna ilość angielskich zegarów była wykonywana na eksport. Docierały również do Polski drogą morską przez port w Gdańsku. Dla obniżenia kosztów przywożono same mechanizmy, które były montowane w szafkach wykonanych w kraju – głównie w Gdańsku i Elblągu. Forma szafki z charakterystyczną intarsją wskazuje, że powstała w warsztacie elbląskim, ale mechanizm jest oryginalny. Małe okienko w tarczy wskazuje datę, a powyżej znajduje się tarcza sekundnika. Było to na owe czasy rozwiązanie dość nowoczesne, bo wskazówka sekundowa pojawiła się w zegarach dopiero około roku 1700. Na samej górze umieszczono wyłącznik bicia, aby zegar nie budził domowników w godzinach nocnych. Wewnątrz znajduje się dodatkowo urządzenie zwane repetierem: pociągnąwszy za sznurek, usłyszymy powtórne bicie ostatniej godziny. Sygnatura informuje, że zegar został wykonany przez Williama Smitha w Londynie. Smith należał do rodziny, w której profesja zegarmistrzowska była uprawiana od XVII wieku. On sam działał w Londynie w latach 1750–1780. Miał warsztat przy Cheapside, która była wówczas głównym ośrodkiem handlu, a i obecnie jest jedną z najważniejszych ulic londyńskiego City. Świadczy to wymownie o tym, że warsztat Smitha prosperował znakomicie.

Barbara Czajkowska