Do umarłej (III) – wersja niepublikowana (I)

Konturowy rysunek czarnym piórkiem przedstawiający m.in. lampę, otwarty zeszyt (?) i kałamarz z piórem. Jest to zapewne przedstawienie biurka Władysława Broniewskiego, na którym leżą także kwiaty żałobne po śmierci żony, Marii Zarębińskiej-Broniewskiej. Wersja rysunku niewybrana przez Olgę Siemaszko do publikacji na rozkładowych stronach (na stronie prawej, nieparzystej) jako ilustracja do wiersza Broniewskiego „Do umarłej”. Pokrewna niniejszej wersja pracy, która została wydrukowana w książce „Ręka umarłej”, widnieje na stronie 127 (na sąsiedniej, lewej stronie, wydrukowano wiersz z ilustracją, która dopełnia ilustrację zamieszczoną po prawej stronie). Ukazane na rysunku atrybuty pisarskie odnoszą się do tematyki autotematycznej wiersza, m.in. do wersów: „do niej [żony] –  nie! nie tylko do niej –  piszę listy, jak pisał Cyprian Kamil [Norwid]: »...piszę pamiętnik artysty, zagryzmolony i w siebie pochylon, obłędny, ależ wielce rzeczywisty«”. Dym z klosza lampy można odczytywać jako pośrednie nawiązanie do dymu unoszącego się znad krematoriów obozów zagłady.

Przemysław Kaniecki