Plac Zygmunta. "Powstanie"

Jest to pierwsza z plansz 6-częściowego cyklu pt. „Powstanie” (zw. Też „Noc Listopadowa”), dokumentujących początek zbrojnego zrywu listopadowego roku 1830, znanego jako powstanie listopadowe. Autorem rysunków utrwalających pierwsze chwile walk o niepodległość był Jan Feliks Piwarski (1794-1859), obserwator wydarzeń ad vivum, rytownikiem zaś przybyły z Niemiec, związany jednak przez większość życia z Warszawą, Fryderyk Krzysztof Dietrich (1779-1847). Cykl ukazywał się w częściach, w niechronologicznym układzie, a kolejne odbitki zakupić można było w warszawskim składzie Dal Trozzo przy ulicy Senatorskiej.

Na prezentowanej odbitce ukazana została scena rozgrywająca się 29 listopada na Placu Zygmunta (dzisiejszym Placu Zamkowym) w Warszawie. Tutaj, próbowano nakłonić zgromadzony lud, do uczestnictwa w zbrojnym ruchu przeciw wojskom zaborcy. Kiedy już tłumy pojawiły się na Starym Mieście, związkowcy rzucili hasło: „do arsenału! po broń”; wówczas, przekonany do uczestnictwa, choć nie bez oporów lud, podjął marsz w stronę budynku arsenału, aby przejąć zgromadzone w nim zaopatrzenie broni. Scena jaką Piwarski i Dietrich uwiecznili pokazuje wrzawę i chaos; stateczna i dostojna pozostaje tylko architektura tła, świadek wielu kluczowych wydarzeń w historii Polski. Po obu stronach kompozycji widzimy przeciwstawne sobie grupy ludzi, z których działania i gestów, niewiele potrafimy odczytać. Można to interpretować symbolicznie jako przejaw jednego z kluczowych wyzwań początków powstania 1830 -  było to przekonywanie Polaków pełniących służbę w wojsku rosyjskim, skłaniających się do ugody z zaborcą, a także cywilów, do przejścia na stronę konspiratorów. Napisy dopełniające scenę zostały odbite z płyty; nad sceną: Powstanie; pod sceną: PLAC ZYGMUNTA, w Warszawie 29 Listopada 1830.