Prasa do manioku

Tingkui to w języku Ye'kuana wyplatana z trzciny prasa służąca do wyciskania kwasu pruskiego z manioku gorzkiego, po hiszpańsku nazywana sebucan. Tradycyjnie wśród ludności Ye’kuana, zamieszkującej głównie Wenezuelę, plecionkarstwem zajmują się przede wszystkim mężczyźni. Młodzi mężowie wykonują dla swoich żon serię plecionek w ściśle określonej kolejności. Drugim prezentem, zaraz po zdobionej tacy wa'ja tomennato, jest właśnie sebucan.

Podstawą ich tradycyjnej gospodarki jest ekstensywne kopieniactwo karczowo-wypaleniskowe. Na swoich poletkach uprawiają wiele roślin, ale najwięcej miejsca zajmuje maniok gorzki, mający dużą zawartość trującego kwasu pruskiego. Aby odsączyć truciznę obrany i utarty na papkę maniok wkładany jest do sebucanu, który następnie zawiesza się wysoko na pniu drzewa lub specjalnej wspólnotowej konstrukcji mieszczącej jednocześnie kilka pras. Trujący sok usuwany jest poprzez wydłużanie sebucanu przy użyciu drewnianego drąga przełożonego przez dolną pętlę. Aby ułatwić sobie pracę, kobiety Ye’kuana blokują jego koniec specjalnie przygotowanym pniem z wyżłobionymi stopniami. Wyciśnięta trucizna wypływa przez plecione ścianki. Po odsączeniu kwasu zebrana masa służy do przygotowania placków casava, zwanych potocznie „indiańskim chlebem” oraz grubo prażonej kaszki mañoco – posiłków stanowiących podstawowe wyżywienie Ye’kuana. Pomimo, że uprawa manioku gorzkiego wymaga więcej skomplikowanych czynności, niż manioku słodkiego, to Ye’kuana preferują jej gorzką odmianę. Jest wydajna, posiłki z niej przygotowane są bardziej kaloryczne, a jej bulwy przez wysoką zwartość kwasu pruskiego nie są robaczywe i dłużej zachowują świeżość.

Prezentowany sebucan jest jednym z 636 obiektów pozyskanych w trakcie etnologicznej wyprawy badawczej VENEZUELA’85 zorganizowanej przez studentów etnologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Katarzyna Findlik-Gawron