Z mojej podróży do Polski…

W 1946 r. Marek Szwarc przyjechał do Polski. Trzytygodniowa podróż po kraju, w czasie której spotykał się z ocalałymi z Zagłady, zarówno z syjonistami, jak i z mieszkańcami żydowskich osiedli na Dolnym Śląsku, z katolickim klerem i nielicznymi znajomymi z dawnych lat pozostawiła na nim niezatarte wrażenie: „Gdy przebiegałem miasta, miasteczka, osiedla i wsie podczas tej podróży – wydawało mi się, że widzę te drogie postacie moich braci i krewnych, przyjaciół i znajomych Żydów. Na ulicach, przed domami, w ożywionym ruchu ulicznym Warszawy, wśród ruin i zgliszcz – na drogach i polach szukałem ich twarzy” (s. 16). Bolała pustka po polskich Żydach, ale dla Szwarca równie bolesne były wiadomości o powtarzających się aktach antysemityzmu i przemocy wobec Żydów: „Nie wiem czy większość, czy mniejszość w Polsce jest otruta jadem śmiertelnym antysemityzmu. Wystarczy, że jako Katolik i jako Żyd poczułem się tym głęboko dotknięty” (s. 6). Starał się rozmawiać na ten temat z przedstawicielami kościoła jednak, jak pisał: „ile razy próbowaliśmy z księżmi polskimi, nawet z biskupami tę kwestię antysemityzmu i prześladowań Żydów poruszać napotykaliśmy na obojętność, nieprzychylność i niechęć do wszczęcia akcji przeciwdziałania temu. Kwestia ta jest jednak, zdaniem moim, w centrum moralnego uzdrowienia kraju i któż więcej, jak Kościół Katolicki w Polsce ma obowiązek czym prędzej się tym zająć” (s. 6). Swe sprawozdanie rozpoczął Szwarc słowami: „W historii narodu żydowskiego Polska była słońcem, z którego promieni czerpało życie żydostwa prawie całego świata” (s. 1). Teraz widział jedynie „straszną pustkę”, czuł „piekielną samotność” Ocalonych i kończył swój tekst z bólem: „Oto garstka tych pozostałych, wyratowanych cudem i serce się kurczy z niepokoju i myśl nieopisana – czy zdołamy choć tę garstkę uratować od zagłady” (s. 16). Renata Piątkowska