Postać Diomedesa

Diomedes jest jednym z bohaterów Iliady Homera. Poświęcona została mu cała V księga Eneidy. Na gemmie zostało wyobrażone całopostaciowe przedstawienie nagiego Diomedesa siedzącego na postumencie. Na lewym ramieniu widoczny jest fragment płaszcza. W lewej ręce trzyma figurkę Palladium (Atena Pallas), w drugiej ręce trzyma sztylet. Na postumencie widoczna jest sygnatura kolekcji MED-R-LAV (odbicie lustrzane) wskazująca na kolekcję Lorenza Medici. Znany jest starożytny kamień z 40-20 r. p.n.e. z podobnym przedstawieniem Diomedesa, który podobnie jak na wycisku wilanowskim, jest przedstawiony po kradzieży palladionu. Gemma ta ma owalny lekko prostokątny kształt na płaskim wypukłym tle, obwiedziony dekorowanym wałkiem i dużym marginesem. Wycisk jest identyczny jak opisany w  „Dactyliothecae universalis” Philippa Daniela Lipperta

Gemma to kamień szlachetny lub półszlachetny w kształcie okrągłej lub owalnej płytki ozdobiony reliefem. Gemma z reliefem wklęsłym to intaglio (albo integlia), z reliefem wypukłym - kamea. Wykonywane z cennych  kamieni o zróżnicowanym warstwowo  kolorycie, urzekały pięknem i precyzją wykonania. Były używane jako elementy  biżuterii, zdobiły naszyjniki, medaliony, pierścienie, bransolety, tabakierki, szkatułki, zegary, kabinety, itp. Na ich cenę rynkową składała się wartość użytego kamienia, jego opracowanie oraz jubilerska oprawa.

Stanisław Kostka Potocki gromadził swą kolekcję gemm w ramach prowadzonych przez niego badań nad sztuką starożytną, opublikowanych w dziele O sztuce u dawnych czyli Winkelman Polski, wydanej w Warszawie w 1815 roku.

Do celów studyjnych nad ikonografią antyczną służyły badaczom i kolekcjonerom zestawy kopii gemm, wykonywanych ze specjalnie przeznaczonych do tego celu past, tzw. wyciski.  Były one wiernymi odbitkami reliefu  i  kształtu gemm, lecz nie uwzględniały zróżnicowania kolorystycznego. Obecnie w zbiorach wilanowskich znajdują się tylko wspomniane wyciski gemm, pozostałości  warsztatu naukowego S. K. Potockiego, natomiast jego kolekcja uległa rozproszeniu.

W zespole 239 zachowanych wycisków wyróżnić należy trzy grupy obiektów. Pierwsza, to wyciski gemm antycznych. Drugą i trzecią  grupę stanowią wyciski  kopii gemm antycznych i kamieni wykonanych  na wzór  starożytnych.

Oryginalną gemmę z daktylioteki  Lippert’a znajdziesz tutaj: Diomedes

Ilustracje pochodzą ze zbiorów Rijksmuseum Amsterdam oraz “Gemmæ antiquæ cælatæ , scalptorum nominibus insignitæ”, Stosch, Philipp, Baron von, 1724; oraz “Gems, selected from the antique, with illustrations” Dagley, Richard, Murray, John, Whittingham, Charles, 1804;

Opracowanie: Ewa Jakubowska-Smagieł, dr Ewa Mostowicz-Kapciak, Martyna Miroszewska (na podstawie materiałów Agaty Małkowskiej)