Dwa putta

Prezentowany obiekt to owalny, wypukły wycisk gemmy na lekko wklęsłym tle, obwiedziony podwójnym wałkiem. Przedstawione są na nim dwa nagie putta z prawego profilu, bawiące się z wyciągniętymi do góry rękoma. Jedno z nich w prawej ręce niesie tyrs. Za puttami widoczne draperie z materiału. Podobne gemmy w „Dactyliothecae universalis” Philippa Daniela Lipperta i opisane sa jako Amor i Psyhe. To popularne przedstawienie również w ogrodach wilanowskich, Para puttów (Zwada), Para puttów (Pocałunek), Para puttów (Zobojętnienie). Podobna tematyka przedstawiona jest na gemmie Wil.3083/2-V/2-40, Wil.3083/2-V/2-36, Wil.3083/2-V/2-29.

Kolekcja gliptyczna wilanowskiego zbioru to fascynujący zapis historii sztuki antycznej. Pierwotnie należąca do Stanisława Kostki Potockiego, to prawdziwy skarb muzealny. Zawiera 239 wycisków, z których niestety 6 zaginęło, podzielonych na dwie medalierki oznaczone numerami inwentarza Wil.3083/1 i Wil.3083/2, każda z osiemnastoma szufladkami.

Repertuar odcisków jest niezwykle zróżnicowany, obejmując portrety, popiersia historyczne, postacie mitologiczne, sceny historyczne i mitologiczne, rzeźby, zwierzęta, wazy oraz maski. Odciski wykonane z czerwonej masy sugerują różnorodne pochodzenie.

Najciekawszym okresem w historii kolekcji jest rok 1785, gdy hrabia Potocki podróżował do Włoch w towarzystwie księżnej Izabelli Lubomirskiej. Zgromadził około dwudziestu gemm antycznych, a niektóre z nich pochodziły nawet z własnych wykopalisk. Kolejne podróże dodatkowo wzbogaciły zbiory.

Kolekcja pełni również rolę biblioteczki na temat gliptyki, co umożliwiło Potockiemu profesjonalne podejście do zbiorów. Z czasem trafiła do pałacu w Wilanowie, gdzie stała się częścią ekspozycji muzealnej.

W kolekcji wyróżniamy trzy grupy obiektów: odciski gemm antycznych, ich kopie oraz kamienie wykonane na wzór starożytnych. Sygnatury mistrzów greckich dodają kolekcji wyjątkowego charakteru.

Gliptyka, czyli sztuka rzeźbienia w kamieniu, posiada bogatą historię. Daktylioteki z odciskami gemm stały się popularne w XVIII wieku, pełniąc rolę dydaktyczną i edukacyjną. Wartość kolekcji tkwi nie tylko w artystycznej doskonałości gemm, ale także w ich wartości dokumentacyjnej, umożliwiając zgłębianie tajników sztuki starożytnej.

Oryginalne gemmy z daktylioteki Lippert’a znajdziesz tutaj: gemma 1, gemma 2; gemma 3, gemma 4

Ilustracja pochodzi ze zbiorów Rijksmuseum Amsterdam oraz World History Encyclopedia i The San Antonio Museum of Art; oraz “Gems, selected from the antique, with illustrations” Dagley, Richard, Murray, John, Whittingham, Charles, 1804; “Admiranda Romanarum antiquitatum ac veteris sculpturae vestigia: anaglyphico opere elaborata ex marmoreis exemplaribus quae Romae adhuc extant in Capitolio, aedibus hortisque virorum principum ad antiquam elegantiam” 1693;

Opracowanie: Ewa Jakubowska-Smagieł, dr Ewa Mostowicz-Kapciak, Martyna Miroszewska (na podstawie materiałów Agaty Małkowskiej)