Zygmunt III (1566-1632) - portret

Według Jacka Żukowskiego, portret popiersiowy Zygmunta III Wazy (1566-1632), króla Polski od 1587 r., w konwencji rex armatus (łac. król zbrojny), pochodzący ze zbiorów dzieł sztuki z Rosi, stanowi „zredukowaną kopię niezachowanego portretu Zygmunta III” w ujęciu całopostaciowym oraz w konwencji a mezza armatura (łac. w połowie uzbrojenia; w półzbroi) ze zbiorów Germanisches Nationalmuseum w Norymberdze (zob. J. Żukowski, Rex armatus. Portret Zygmunta III w zbroi, online: https://www.wilanow-palac.pl/rex_armatus_portret_zygmunta_iii_w_zbroi.html; dostęp: 21.07.2020). Wizerunek „wilanowski” został wkomponowany w owal, który wpisuje się w prostokątny format płóciennego podobrazia.

Nieznany twórca portretu ze zbiorów Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie ukazał monarchę w imponującej kryzie, wykończonej koronką igłową, oddaną z należytym malarskim pietyzmem. Przedstawiona na obrazie bogata zbroja, odziewająca portretowanego, jest cyzelowana i kameryzowana, częściowo złocona i polichromowana (na kolory: czerwony, żółty i niebieski). Na królewskich piersiach zwiesza się łańcuch Orderu Złotego Runa, najwyższego odznaczenia Domu Habsburgów i Królestwa Hiszpanii. Król zbrojny, Zygmunt III z dynastii Wazów, przywdziewał zbroję zarówno dla celów reprezentacyjnych, jak i dla potrzeb bitewnych. W 1609 r. (Anno 1609), wspomnianym w napisie umieszczonym pod wizerunkiem, zakończył się tak zwany rokosz sandomierski przeciwko królowi.

Podobne ujęcie portretowe polskiego króla zastosował w miedziorycie Aegidius Sadeler II (1568-1629) – zob. odbitka graficzna w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie (1604, papier żeberkowy z filigranem, 34,5 x 24,2 cm; nr inw. 79209 MNW).

Zygmunt III Waza (1566-1632), król Polski; konwencja rex armatus (łac. król zbrojny); konwencja a mezza armatura (łac. w połowie uzbrojenia; w półzbroi); zbiory dzieł sztuki z Rosi; łańcuch Orderu Złotego Runa; rok 1609; rokosz sandomierski; Aegidius Sadeler II (1568-1629).

Agnieszka Woźniak-Wieczorek